خلاصة:
زمینه و هدف: امروزه شایستهگزینی بهعنوان عامل موفقیت سازمانها و توسعه پایدار در استمرار نظامهای سیاسی و اداری مطرح است. در این پژوهش براساس آیات قرآن، اصول شایستهگزینی مدیران مطالعه شد.
روش: روش پژوهش در تعیین معیارهای شایستهسالاری، روش تدبر در قرآن کریم است که بر این اساس، معیارها و اصول شایستهسالاری استخراج شد. در پژوهش حاضر سعی شد تا ضمن روشن ساختن مفهوم شایستگی و فرایند شایستهگزینی، با استفاده از روش تحلیل محتوا به بررسی معیارهای ارزشی و اصول شایستهگزینی مدیران از دیدگاه قرآن کریم و جهانبینی اسلامی پرداخته شود. بهدلیل اهمیت موضوع، کلیدواژههای شایستهگزینی، مدیریت و نکات هر آیه به فراخور مسئله پژوهش، فیشبرداری شد. همچنین از کتابهای تفسیری متقن و نزدیک به موضوع پژوهش، مبانی نظری و منابع ادبیات شایستهسالاری نیز استفاده شد. در ادامه با دستهبندی فیشهای مربوط به هر آیه و دستهبندی موضوعی آنها، به تجزیه و تحلیل یافتهها و درنهایت جمعبندی و نتیجهگیری پرداخته شد.
یافتهها: یافتههای پژوهش نشان میدهد که در قرآن کریم معیار شایستهگزینی بر دو اصل تعهد و تخصص بهعنوان مکمل یکدیگر استوار است. برخی از شاخصههای تعهد، تقوا و ایمان بهعنوان مهمترین عامل در شایستگی افراد محسوب میشود و شایستهگزینی، بدون در نظر گرفتن این دو مؤلفه، ناقص خواهد بود.
نتایج: شایستهگزینی علاوه بر کارکردهای مدیریت منابع انسانی بهویژه در موضوعاتی چون انتخاب و انتصاب کارکنان در مشاغل مدیریتی، در فرایندهای انتخاب و انتصاب و حتی نگهداری مدیران، نمود ظاهری دارد.
Background and Aim: Today, meritocracy is considered as a factor in the success of organizations and sustainable development in the continuation of political and administrative systems. In this research, based on the verses of the Qur'an, the principles of the rightfulness and meritocracy of the managers were studied. Method: The research in determining the criteria of meritocracy, is carried out via pondering in the Holy Qur'an. Accordingly, criteria and principles of meritocracy were extracted. In this study, we tried to clarify the meaning of competence and the process of validation by using content analysis and to study the valuation criteria and the principles of competent managers from the point of view of the Holy Qur'an and the Islamic worldview. Due to the importance of the topic, the keywords of the rightfulness, management and tips of each verse were counted on the subject of the research. Appropriate and close interpretive books were also applied to the subject of research, theoretical foundations, and literary sources of meritocracy. Subsequently, by categorizing the phrases related to each verse and their subject classification, the analysis of the findings and the summing up and conclusion were presented. Findings: The findings of the research showed that in the Qur'an, the criterion of meritocracy is based on two principles of commitment and expertise as complementary to each other. Some of the attributes of commitment, piety and faith are considered as the most important factor in the competence of individuals, and meritocracy, regardless of these two components, will be incomplete. Conclusion: Additionally, in addition to human resource management functions, particularly in issues such as the selection and appointment of employees in managerial positions, it is apparent in the selection and appointment process and even the maintenance of managers.
ملخص الجهاز:
شايسته گزيني به مجموعه فعاليت ها و روش هايي اطلاق مي شود که از طريق آن ، افراد براي شايستگي در کار در سازمان ها گزينش مي شوند و پاداش و ترفيع ها نيز فقط براساس توانايي ها و مهارت ها به آنها تعلق مي گيرد (کاظمي و محمدنظري ، ١٣٩٠، ص ١٤٢).
از اين رو انتخاب و انتصاب مديران شايسته از مهم ترين و حساس ترين مسائل در فرايند کار هر سازماني خواهد بود که براي آن معيارها و ملاک هايي است تا افراد واجد شرايط و با لياقت ، تصدي امور را به دست گيرند (تصديقي ، ١٣٨٥، ص ٣٤٢).
گنجعلي ؛ تيموريان و عبدالحسين زاده (١٣٩٢)، در پژوهشي با عنوان «بررسي معيارهاي شايستگي در قرآن » که با روش توصيفي -تحليلي انجام شده است ، به يکي از امور ضروري در حکومت ها و سازمان ها، يعني انتخاب افراد شايسته براي مسئوليت ها، اشاره کرده و نهادينه شدن شايسته سالاري در سازمان ها را موجب کاهش فساد اداري و گسترش عدالت اجتماعي مي دانند.
موسي زاده و عدلي (١٣٨٨)، در پژوهشي با عنوان «معيارهاي انتخاب و انتصاب مديران با رويکرد شايسته گزيني در نهج البلاغه » که با شيوه توصيفي - استنباطي انجام شده است ، به مسئله انتخاب و انتصاب مسئولين رده هاي مختلف اداري و اجرايي ، به عنوان يکي از مسايل مهم و ضروري و از وظايف خطير حکومت اسلامي اشاره کرده و مهم ترين عامل دوام يک نظام و حکومت را فرزانگي و شايستگي مسئولان و کارگزاران آن نظام مي دانند.