خلاصة:
مفسران در میراث سنت تفسیر قرآن کریم، شیوه‌های گوناگون معناشناسی واژگان قرآن کریم را عرضه کرده‌اند. در زبان‌شناسی معاصر نیز نظرها و نظریه‌های گوناگون دربارۀ معناشناسی واژگانی ارائه شده است. هدف این نوشتار، تبیین معناشناسی واژگانی قرآن کریم براساس نظریة سیستم‌ها و دستیابی به روشی جامع، بنیادی و سیستمی در واژه‌شناسی قرآن کریم بر پایة مطالعات چندرشتهای است. به لحاظ ماهیت چندرشتهای، از روش توصیفی‌تحلیلی، روش معناشناسی سیستمی و روش تفسیر قرآن به قرآن استفاده شده است. نگارنده ضمن تاکید بر بهره‌گیری از دستاوردهای روش‌های سنتی تفسیری و معناشناسی‌های معاصر، تلاش کرده است با استفاده از نظریة سیستم‌ها، فرایند معناشناسی واژگانی قرآن کریم را بهبود بخشد. بر اساس این روش، فهم معنای هر واژه قرآن کریم در گرو فهم معنای همة واژه‌های قرآن کریم است و برای برون‌رفت از ارتباطات سیستمی بین واژه‌ها، شناخت واژه‌های اصلی و واژة کانونی اهمیت دارد. نویسنده نتیجه گرفت واژة کانونی قرآن کریم، واژة «تسلیم» است که سنگ زیرین واژه‌های اصلی قرآن کریم است.
In the legacy of the tradition of interpreting the Holy Qur’an, various
semantic methods of the words of the Holy Qur’an have been presented by
commentators. In contemporary linguistics, various views and theories
about lexical semantics have been presented. The purpose of this article is to
explain the lexical semantics of the Holy Qur’an based on systems theory
and to achieve a systematic method for the analysis of terminology of the
Holy Quran. Due to the multidisciplinary nature of this article, descriptive,
analytical systematic semantic method and Qur’an-to-Quran interpretation
methods are used. While emphasizing the benefits of traditional interpretive
methods and contemporary semantics, the author has tried to improve the
lexical semantic analysis of the Holy Qur’an by using systems theory.
According to this method, understanding the meaning of each word of the
Holy Qur’an depends on understanding the meaning of all the words of the
Holy Qur’an, and it is important to know the main words and the focal word
to understand systematic connections between words. The author concludes
that the focal word of the Holy Qur’an is the word "submission" which is
the cornerstone of the main words of the Holy Qur’an.
ملخص الجهاز:
نگارنده در این مقاله، ضمن تأکید بر بهره‌گیری از دستاوردهای روش‌های سنتی تفسیری و معناشناسی‌های معاصر، تلاش دارد با استفاده از نظریة سیستم‌ها، با برداشتن گامی رو به جلو در راستای فهم معنای یک واژه در قرآن کریم، به سه پرسش زیر پاسخ دهد: نظریة سیستم‌ها چه تأثیری در فرایند معناشناسی واژگانی قرآن کریم دارد؟ چگونه می‌تواند این فرایند را بهبود و تعالی بخشد؟ برای برون‌رفت از ارتباطات تنگاتنگ شبکه‌ای بین واژه‌ها با یکدیگر، چه باید کرد؟ 2.
همچنین، هر دینی و ازجمله دین اسلام، یک سیستم است؛ زیرا در اسلام، معارف و احکام الهی همه با هم مرتبط‌اند؛ به طوری که اگر خللی در یکی از این معارف و احکام به وجود آید، این خلل بر سایر معارف نیز تأثیرگذار خواهد بود (طباطبایی، 1417ق، ج 6، ص46) و به دنبال آن، متنی که دین را معرفی می‌کند نیز باید یک سیستم باشد تا بتواند دین را به‌صورت کامل برای مخاطبانش بیان و به آنان منتقل کند؛ ازاین‌رو، قرآن کریم که مبیِّن دین اسلام است، یک سیستم است.
در نخستین گام تفسیر سیستمی، یعنی معناشناسی واژگان قرآن کریم نیز شایسته و بایسته است که نگاه سیستمی بر فرایند معناشناسی واژگانی حاکم باشد.
معناشناسی واژگان قرآن کریم نیز از اين نظر كه قرآن متني زباني است، بر مبنای نگاه سیستمی به زبان و متن استوار است؛ زیرا در هر متني، همه‌چيز بر بنياد روابط استوار است؛ همان روابطي که در یک سیستم برقرار است.
(
, 
, 
)
