خلاصة:
زمینه و هدف: ابومسلمنامه یکی از قصه هایی است که در طول تاریخ محبوبیت بسیاری نزد عامه داشته و راویان متعددی تحریرهای مختلفی از آن شکل داده اند. در نسخه های خطی ابومسلمنامه به نام راویانی چون ابوطاهر طرسوسی، ابوبکر رازی و هشام سرخسی اشاره شده است. پژوهش حاضر براساس ابومسلمنامه منسوب به ابوطاهر طرسوسی به تصحیح حسین اسماعیلی است. مصحح زمان شکلگیری این تحریر را نیمه دوم قرن پنجم هجری تخمین زده است. در متن حاضر ابومسلم که خود از نسل عباس عموی پیامبر است، به همراه گروهی از دوستداران آلرسول، که عمدتا پیشه ور هستند، به خونخواهی شهیدان کربلا علیه خلافت اموی قیام میکنند. سوال این است که چه گفتمانی در شکلگیری این روایت از ابومسلمنامه نقش داشته است؟ متن چه جنبه هایی دارد و این امر چگونه با استفاده از واژه ها نشان داده شده است؟
روش مطالعه: برای دست یافتن به پاسخ این پرسش، از سبکشناسی در لایۀ واژگانی با تکیه بر شناخت رمزگانها و واژه های نشاندار بهره گرفته شده است.
یافته ها: با شناخت رمزگانها و واژه های نشاندار متن دریافتیم که گفتمان فتوت، نقش اساسی در تولید این متن دارد و واژه های نشاندار، شامل واژه های نشاندار حماسی و غنایی میشوند که در این بین غلبه با واژه های نشاندار حماسی است. از طرف دیگر بررسی واژه ها نشان میدهد تقابل یکی از رابطه های کلیدی میان واژه های این متن است؛ بطوریکه کل متن حول تقابل دوگانه محبان آلرسول- مروانیان شکل گرفته و تقابل ما-آنها را به وجود میآورد. همچنین گوینده از رمزگانهای دینی و واژه های نشاندار درجهت تقویت این تقابل بهره میگیرد.
نتیجه گیری: بطور کلی میتوان گفت این تحریر از ابومسلمنامه، تحتتاثیر گفتمان فتوت تولید شده است. ضمنا متنی تقابلی بوده و دارای دو جنبۀ ایدئولوژیک و پهلوانی است.
BACKGROUND AND OBJECTIVES: Abu-Muslimname is one of the stories which had great popularity with the public over a period of time and various writings have been formed from it. In manuscript of Abumuslimname, some narrators have been mentioned such as Abu-Tahir Tarsusi, Abu-Bakr Razi, Hesham Sarakhsi. Current research is based on Abu-Mmuslimname attributed to Abu-Tahir Tarsusi corrected by Hussein Esmaiili. The corrector has estimated the second half of fifth century for the formation of this writing. In current text Abu-Muslim in companion with a group of Ale-Rasoul’s fond (lovers of the prophet’s family), who are mainly craftsman, rebel on The Umayyad Caliphate to take revenge for Karbala martyrs. The question is which discourse has played role in formation of this writing of Abu-Muslimname. What aspects do the text have and how they are shown by using of words?
METHODOLOGY: In order to achieve the answer of this questions, we used stylistics in lexical layer based on knowing of cods and marked words.
FINDINGS: We came to this conclusion by knowing of cods and marked words that fotovvat discourse has fundamental role in production of this text. Marked words include epic and lyric marked words and epic marked words are dominant. on the other hand, studies of words show that opposition is a main relationship between words in this texts, so that the whole text formed around the dual opposition of Ale-Rasoul’s fond-Marvanian and creates opposition of We-They. Also the speaker uses religious codes and marked words for reinforcement of this opposition.
CONCLUSION: In general, it can be said that this writing of Abu-Muslimname has been formed under the influence of fotovvat discourse. Also, it is an oppositional text and has two aspects: ideological and epic.
ملخص الجهاز:
سبک شناسي لايۀ واژگاني ابومسلم نامه (مطالعۀ رمزگانها و واژه هاي نشاندار) * مائده سادات دربندي، محمدحسن حسن زاده نيري گروه زبان و ادبيات فارسي، دانشکده ادبيات فارسي و زبانهاي خارجي، دانشگاه علامه طباطبائي، تهران ، ايران .
است که چه گفتماني در شکلگيري اين روايت از ابومسلم نامه نقش داشته است ؟ متن چه جنبه هايي دارد و اين امر چگونه با استفاده از واژه ها نشان داده شده است ؟ روش مطالعه : براي دست يافتن به پاسخ اين پرسش ، از سبک شناسي در لايۀ واژگاني با تکيه بر شناخت رمزگانها و واژه هاي نشاندار بهره گرفته شده است .
با توجه به مطالب گفته شده ، سؤالهاي پژوهش حاضر اين است که : - چه گفتماني در شکلگيري اين روايت از ابومسلم نامه نقش داشته است ؟ - متن چه جنبه هايي دارد و اين امر چگونه با استفاده از واژه ها نشان داده شده است ؟ - چه حوزه هاي معنايي در متن ديده ميشود و گوينده چگونه از اين حوزه هاي معنايي درجهت تقويت ايدئولوژي اصلي متن بهره ميگيرد؟ ضرورت و سابقۀ پژوهش پژوهشهاي بسياري در زمينه هاي روايت شناسي، ادبيات عاميانه ، تحليل گفتمان ، نقد ادبي و سبک شناسي درمورد ابومسلم نامه انجام گرفته است .
نتايج نشان ميدهد که در اين تحرير از ابومسلم نامه گفتمان فتوت نقش اساسي در توليد متن ايفا کرده و از طرف ديگر کل متن حول تقابل ميان محبان آل رسول - مروانيان شکل گرفته است .
تقابل در رمزگان ايدئولوژيک ابومسلم نامه نمود بارزي دارد و جفتهاي تقابلي متعددي در اين ميان ديده ميشود، اما درحقيقت همۀ داستان حول جفت تقابلي محبان آل رسول - مروانيان شکل ميگيرد که در زمرة رمزگان فتوت و تشيع هستند.