خلاصة:
صوفیه از قدیم الایام سلاسل خود را به ائمه اهل البیت(ع) منسوب میکردند، بدین ترتیب تصوف در سایه تشیع رشد کرد و وسعت یافت.در این میان ام السلاسل یعنی سلسله معروفیه بدست عارف مشهور، معروف کرخی از امام رضا(ع) جاری گردیده است و پس از این بسیاری از عرفا از طریق معروف با آن امام پیوند یافتند و سلاسل خود را به وی نسبت دادهاند. در این پژوهش سعی شده تا با تکیه بر روایات، حکایات و احادیث معروف منقول از حضرت علی بن موسی الرضا(ع) و شرح و توضیح این مطالب به بررسی سیمای ایشان در متون عرفانی نثر تا قرن نهم، بپردازیم.
ملخص الجهاز:
(صدوقی سها: 3-4) نگاهی کلی به جایگاه امام رضا(ع) در عرفان امام رضا(ع) (رحلت بسال 203/ 818) به علت ولایتعهدی مامون، مورد توجه همه ی گروههای مسلمان قرار گرفت هرچند به نقل شیعه این منصب را به اکراه پذیرفته بود- او پانزده هزار پرسش علمی را پاسخ گفت(طوسی: 52) همچنانکه به علی بن حسین(ع) صحیفه سجادیه منسوب است به امام رضا(ع) نیز صحیفة الرضا را نسبت دادهاند که مجموعهای است از احادیث نبوی در موضاعات پراکنده و از جمله روایات این صحیفه حدیثی است با نشانههای آشکاری از تصوف؛ و آن این است: خدای تبارک تعالی را شرابی است خاص دوستان که چون نوشند مست شوند و چون مست شوند به طرب درآیند و چون به طرب درآیند سرخوش گردند و چون سرخوش گردند بگدازند و چون بگدازند پاک شوند و چون پاک شوند به دوست رسند و چون رسیدند پیوسته شوند و چون پیوستند میان ایشان و دوست فرقی نماند (خوانساری، روضات الجنات 182) و نیز به امام رضا(ع) کتاب فقهی منسوب است که نایب الصدر از آن یک فقره صوفیانه نقل میکند: موقع نماز یاد پیغمبر کن و یکی از امامان را در نظر آور (گنابادی:ج1: 19) علاوه بر این همه در اکثر کتب عرفانی آوردهاند که زاهد مشهور، معروف کرخی، به دست املام رضا(ع) اسلام آورده است بعدها که سلسلههای خرقه تصوف پدید آمد، همه از طریق معروف کرخی به امام رضا(ع) اتصال یافت.