خلاصة:
سنایی غزنوی در مثنوی تمثیلی و حکمی سیرالعباد، شماری از جانوران دریایی را در معنای تمثیلی و رمزی به کار برده است. این جانوران بر اساس تقسیم بندی حکیمان بر ارکان و طبایع دلالت دارند. هر یک از ارکان دلالت بر طبعی دارد و هر طبع ، گذشته از فوایدش، ذمایمی در نفس انسان ایجاد میکند. سنایی در توصیف گوهر آب و گوهر هوا در مثنوی سیرالعباد، ذمایم نفسانی برآمده از طبایع را در قالب جانوران دریایی مجسم نموده است. او، صدف، سنگ پشت ، ماهی، نهنگ و خرچنگ را در مفاهیمی رمزی به کار برده است. شماری از این جانوران به شکل موجودات وهمی و ترکیبی ظاهر میشوند. اجزای این موجودات و همچنین ترکیب کلی آنها دلالت بر مفاهیم خاص حکمی دارد که تنها با مراجعه به منابع کهن قابل درک است. در این مقاله قصد داریم از این مفاهیم رمز گشایی کنیم. به دنبال روشن کردن این مفاهیم رمزی، بعضی کاستیهای شرح موجود سیرالعباد را باز خواهیم نمود.
Symbolic Reading of Sea Animals In Sayr ul Ibad of Sana'iA Debate on allegorical meanings of Oyster, Turtle, Alligator, Fish and Crab. In his symbolic Mathnawi, Sayr ul ebad, Sana’i Ghaznavi(529) has adopted a number of sea animals allegorically. These creatures signify the Elements and Natures. Each element is related to one of four Humorals (Akhlat). Water, with its cold and humid nature, and Air with warm and humid nature, establish bad conducts in Human soul. Describing the nature of these elements, Sana’i depicted the bad conducts in form of sea animals. Oyster, Turtle, Alligator, Fish and Crab, are used symbolically to signify bad conducts of human soul. In this paper I intend to decode these symbols and expose their real meaning. Afterwards, I will indicate the deficiencies of the old commentary of this master piece of literary work.f literary workKeywords: Sanai, Sir al-Abbad, Marine animals, Mystery, Allegory.
ملخص الجهاز:
ir شناخت جوهر آب و نشانه های آن در سیرالعباد سنایی پژوهشی در مفاهیم تمثیلی و نمادین صدف ، سنگ پشت ، نهنگ ، ماهی و خرچنگ مریم مشرّف 1 ١ دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکدة ادبیات و زبان ها، دانشگاه شهید بهشتی، تهران ، ایران چکیده سنایی غزنوی در مثنوی تمثیلی و حکمی سیرالعباد، شماری از جانوران دریایی را در معنای تمثیلی و رمزی به کار برده است .
com ارجاع به این مقاله : مشرف ، مریم ، (١٤٠١)، شناخت جوهر آب و نشانه های آن در سیرالعباد سنایی، پژوهشی در مفاهیم تمثیلی و نمادین صدف ، سنگ پشت ، نهنگ ، ماهی و خرچنگ ، زبان و ادب فارسی (نشریۀ سابق دانشکدة ادبیات دانشگاه تبریز(.
اینجا در پی شناخت نشانه های خاصی هستیم که سنایی در زبان عرفانی به کار بسته است و آن هم تنها در یک حوزة محدود و معین ، یعنی در قلمرو طبایع و «جوهر آب » دست به تفحص زدیم تا ضمن معرفی این نشانه ها، کارکرد آن ها را با توجه به زمینۀ کلام محک بزنیم و ارتباط تک تک آن ها را با بستر پیدایش یعنی طبع سرد و تر آب و طبع گرم و تر آب ارزیابی کنیم و طرح بحثی باشد برای محققان ارجمندی که در آینده این بحث را دنبال کنند و نتایج بیشتر و بهتری بر آن بیفزایند.
در این منظومه (سنایی، ١٣٩٦، تمام ارجاعات سیرالعباد در این مقاله به همین متن است ) سنایی شرح میدهد که چگونه راوی که از زبان روح عارف سخن میگوید، به هدایت عقل که در قالب پیرمردی لطیف و نورانی بر وی ظاهر شده است ، از حجاب عالم جسمانی و اسارت مادی عبور میکند و به عالم نور محض میرسد.