خلاصة:
موسیقی، آوای جداییناپذیر فرهنگ هر قوم و ملّتی است. این پدیدۀ فرهنگی-اجتماعی به سبب ارتباط عمیق شعر و آواهای موسیقی همواره مورد توجّه شاعران بودهاست و شاعران در کلام خود به موسیقی و آلات نواختن آن اشاره کردهاند. شاعران کرد زبان برای غنای آثار خود به موسیقی توجّه داشته و به شیوههای مختلف و رویکردهای متنوع به موسیقی محلی و آلات آن در کلام خود اشاره کردهاند که موجب خلق مضامین شعری، تصاویر هنرمندانه و بیان اوضاع اجتماعی عصر شاعر گردیدهاست. قانع، شاعر کرد زبان، از جملۀ این شاعران است. دیوان وی از منابع غنی برای مطالعات جامعهشناسی، مردمشناسی و فرهنگ عامه به شمار میرود. این نوشتار میکوشد به شیوۀ تحلیلی- توصیفی به تحلیل جامعهشناسانۀ کارکرد آلات موسیقایی در دیوان قانع بپردازد و بازتاب این آلات موسیقی را با موسیقی محلی و فولکلور منطقۀ سراینده تبیین سازد. یافتهها نشان میدهند که قانع با هدف غنیسازی سرودههای خود به آلات موسیقی محلی توجّه داشته است. سراینده از آلات موسیقی -که اغلب آلاتی محلی هستند- علاوه بر ساخت تصاویر ادبی، بیان مفاهیم اجتماعی و وطنی، شکوه، وصف امور و غیره، در راستای بیان اوضاع حاکم بر جامعۀ خود بهره برده است. قانع در دل این اشارات، به جنبۀ ظاهری آلات موسیقی نظر داشتهاست.
Music is an integral part of the culture of any nation, and it can be clearly stated that civilized and ancient nations enjoy music in their historical and cultural background. This cultural phenomenon has always been considered by poets due to the deep connection between poetry and music, and in their words, they have referred to music and its instruments. Kurdish language poets have also paid special attention to music and its instruments for patriotic and literary purposes; they have referred to folk music and its instruments in different ways. Ghaneh, a famous Kurdish poet, is one of them. His divan is a rich source for the study of anthropology and popular culture. This article tries to study the function of musical instruments in Divan-e-Ghaneh in an analytical-descriptive approach based on the library method to explain the reflection of these musical instruments on the local music and folklore of the poet's region. The findings show that Ghaneh paid special attention to local musical instruments to enrich his poem. The poet has used Kurdish musical instruments, which are often local instruments, for various purposes such as making literary images, expressing social and patriotic concepts, complaining about the world, describing various matters, mere references, and so on.
ملخص الجهاز:
شاعران کرد زبان براي غناي آثار خود به موسيقي توّجه داشته و به شيوه هاي مختلف و رويکردهاي متنوع به موسيقي محلي و آلات آن در کلام خود اشاره کرده اند که موجب خلق مضامين شعري ، تصاوير هنرمندانه و بيان اوضاع اجتماعي عصر شاعر گرديده است .
«ساخت سازها [هم ] در ارتباط با شرايط و رسوم منطقه صورت ميگيرد و از ارزش ويژه اي برخوردار است »(نجيب زاده قبادي،۱۳۹۵: ۲۲۰و۲۲۱) و همواره شاعران در سروده هاي خود با اهداف گوناگوني از آن ياد کرده اند؛ ميتوان گفت مضمون آفريني و تصويرسازيهاي هنري با آلات موسيقي همواره در سخن سرايي شاعران ملل مختلف بازتاب داشته و شاعران به فراخور جايگاه اجتماعي و شيؤە شاعري خود به آن توّجه کرده اند اما شاعران تنها به مضمون آفريني و تصويرسازي بسنده نکرده و به ياري همين آلات موسيقي، جامعۀ خود را به تصوير ميکشند به گونه اي که خواننده به ياري اين اشارات ميتواند به شناختي از جامعۀ شاعر دست يابد.
شاعر ضمن اشاره به ابزار مادي موسيقي، نواي حاصل از آن ، ساخت تصاوير ادبي، انتقاد از اوضاع عصر خود و غيره به گونه اي جامعۀ خود را به مخاطب معرفي ميکند و شيؤە زيستن در جامعۀ خود را نشان ميدهد و در دل اشارات خود، آداب و رسوم و فرهنگ مردم عصر خويش در سور و سوگ ها، طبقات اجتماعي، باورهاي ديني و خرافات مردمان عصر، اوضاع سياسي حاکم بر جامعه ، اوضاع اجتماعي دوران و غيره را با موسقي، آلات موسيقي، تکرار نواي حاصل از نواختن آلات موسيقي و غيره بيان ميکند.