تأثیر دیدگاه‌های فقهی اخباریان بر عدم حضور اجتماعی زنان مقالة

مؤلف: مشهدی علی پور، مریم ؛ ایازی، سیدمحمدعلی ؛

جستارهای فقهی و اصولی پاییز 1402 - شماره 32 التصنيف ب (حوزه علمیه (‎31 صفحة - من 103 إلی 133 )

الکلمات المفتاحية: اخباریان فقه صفویه زنان حضور اجتماعی women Safavid jurisprudence Social Presence Akhbarians روایت اخباری‌ها حضور اجتماعی زنان خروج فقهی دیدگاه‌های

fa en

خلاصة:

آشنایی با مکتب فکری فقها و فضای فرهنگی جامعه و تأثیر آنها بر مباحث زنان در طول تاریخ یکی از پیش‌نیازهای داوری درباره دیدگاه اسلام در مسأله زنان است. یکی از مکاتب تأثیرگذار در این زمینه، مکتب اخباری‌گری است. درمطالعه حاضر تلاش می‌شود تا تأثیرات دیدگاه‌های اخباریان و فضای سیاسی دوره صفویه، در زمینه مشارکت اجتماعی زنان ارائه گردد. در این مطالعه برآنیم تا رفتار علمی و عملی اخباریان دوره صفویه را بر خانه‌نشینی زنان واکاوی کرده و دیدگاه‌های فقهی آنها را در زمینه منع حضور اجتماعی زنان و تشویق بر خانه‌نشینی‌شان بررسی کنیم. مسأله مشارکت زنان و منع خروج آن‌ها تا قبل از اخباری‌ها به این نحو محدود نبوده و منع نشده بود. اخباری‌ها، خصوصاً شیخ حر عاملی، از طریق فتوا و روایاتی که گاه نیز غیرصحیح می‌باشند، نقش بسزایی در ایجاد این محدودیت داشته‌اند. استحباب حبس زنان در خانه، حرمت دیدن نامحرم، کراهت سلام کردن به زنان، کراهت خروج از منزل به اذن شوهر، استحباب نخ‌ریسی بر زنان و فتاوایی از این قبیل بر محدودیت حضور و عدم مشارکت اجتماعی زنان تأثیر گذاشته که تا قبل از اخباری‌ها در کتب متقدم چنین روح کلی و ابواب و فتاوا وجود نداشته یا به این شدت نبوده است.

ملخص الجهاز:

برخی از دیدگاه‌های اخباریان درباره منع حضور اجتماعی زنان، برای اولین بار از جانب آن‌ها به‌عنوان حکم و فتوا صادر شده است؛ مانند استحباب حبس زنان در خانه، مکروه بودن خروج زنان از خانه، کراهت شنیدن صدای زن نامحرم و بعدها نیز اصولیان بدوه اجتهاد در این زمیته ها، این دیدگاهها را تایید کردند. در این میان حضور علمای اخباری چون شیخ حر عاملی و علامه مجلسی به‌عنوان شیخ‌الاسلام منجر شد اخباریگری از حوزه متون دینی و فقهی به عرصه اجتماعی کشیده شده و در مباحث زنان در سطح جامعه نیز تأثیر بگذارد. 1. ماندن زنان در خانه درباره مسئله تشویق بر حبس زنان در کتاب‌های قبل از اخباری‌ها نه‌تنها حکمی مبنی بر استحباب این موضوع نیامده، بابی نیز به این مسئله اختصاص داده نشده است؛ گرچه کلینی در باب «بَابُ التَّسْلِيمِ عَلَى النِّسَاء» (کلینی، 1429، 11/226) دو روایت در مورد عیّ و عورت بودن زنان و شیخ صدوق نیز یک روایت دراین‌باره در باب «الْمَذْمُومِ مِنْ أَخْلَاقِ النِّسَاءِ وَ صِفَاتِهِنَّ» (صدوق، 1409ق، 3/39) آورده است. اما بهبهانی مسئله شرط ذکوریت در منصب قضا را بدون اختلاف می‌داند (بهبهانی، 1424، 3/246) حر عاملی با قاطعیت تمام فتوا به عدم توانایی قضاوت زنان می‌دهد؛ «باب أن المرأة لا تولى القضاء» و در ذیل این باب تنها از یک روایت استفاده می‌کند: «عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ آبَائِهِ فِي وَصِيَّةِ النبي (ص) لِعَلِيٍّ (ع) قَالَ: «يَا عَلِيُّ لَيْسَ عَلَى الْمَرْأَةِ جُمُعَةٌ إِلَى أَنْ قَالَ وَ لَا تَوَلِّي الْقَضَاءِ» (حر عاملی، 1409، 27/16)؛ ای علی، بر زن نماز جمعه واجب نیست تا اینکه فرمود: و (زن) متولی قضاوت هم نمی‌شود».

استلام ملف الإرجاع :
(پژوهیار, , , )

تحميل
تحميل HTML

رابط قصير:

صفحة:

دخول / الاشتراک

تحتاج الدخول لعرض محتوى المقالة. إذا لم تكن عضوًا ، فتابع من الجزء الاشتراک.

دخول