خلاصة:
متن قرآن از متون حساس دینی است که درک صحیح مفاهیم آن در زندگی مسلمانان، اهمیت بسزایی دارد؛ ازاینرو، باید ترجمهای متناسب و درخور با متن مبدا و وفادار به آن ارائه شود تا نزدیکتر به مقصود وحی باشد و راهگشای مشکلات آنان شود. نظریات متعددی در زمینۀ ترجمه ارائه شده که پژوهش حاضر براساس روش توصیفیتحلیلی و با تکیه بر نظریۀ آنتوان برمن فرانسوی به نگارش درآمده است. او در نظریۀ خود با نهایت سختگیری، مخالفت خود را در همۀ جهات با ترجمهای که وفادار به متن مبدا نباشد، اعلام میدارد. در این نوشتار، ترجمۀ آیتالله مکارم شیرازی براساس هفت مولفه (عقلاییسازی، شفافسازی، اطناب کلام، تفاخرگرایی، غنازدایی کیفی، غنازدایی کمّی و تخریب ضرب آهنگ متن) از مولفههای سیستم تحریف متن آنتوان برمن بررسی شده است. مترجم در زمینۀ عقلاییسازی، بیشترین و در زمینۀ تفاخرگرایی و تخریب ضرب آهنگ متن، کمترین میزان تحریف را دارد. ترجمۀ ایشان در برخی موارد، دچار اطناب کلام، شفافسازی و غنازدایی کیفی و کمّی شده است. بهطور کلّی ترجمۀ مکارم شیرازی براساس هفت مولفۀ برمن، ترجمهای وفادار به متن مبدا است.
The text of the Qur'an is one of the sensitive religious texts that, according
to God Himself, has never been and will never be distorted. Therefore,
considering the importance of the Qur'an in the life of Muslims, an
appropriate and faithful translation to the source text should be provided to
be closer to the purpose of revelation and to solve the problems of Muslims.
In the field of translation, several theories have been proposed and the
present study is based on descriptive-analytical method and based on the
theory of French Antoine Berman. In his theory, he with utmost rigor
opposes in all respects a translation that is not faithful to the source text. In
this article, Ayatollah Makarem Shirazi's translation is examined based on
seven tendencies of Antoine Berman's text distortion system
(rationalization, clarification, expansion, ennoblement, qualitative
impoverishment, quantitative impoverishment and the destruction of
rhythms). The translator has the most distortion in rationalization and the
least distortion in ennoblement and destruction of rhythms of the text. In
some cases, his translation has suffered from qualitative and quantitative
impoverishment, clarification and expansion. In general, Makarem Shirazi's
translation, based on the seven tendencies of Berman, is a faithful
translation to the source text.
ملخص الجهاز:
بررسی ترجمۀ آیتالله مکارم شیرازی از قرآن با تکیه برالگوی تحریف متن آنتوان برمن (مطالعۀ موردی: آیات سوره جمعه) ابراهیم نامداری*1، عسگر بابا زاده اقدم 2، جواد خانلری 3، فاطمه مهدی چهل خانه4 1- دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران e.
در این نوشتار، ترجمۀ آیتالله مکارم شیرازی براساس هفت مؤلفه (عقلاییسازی، شفافسازی، اطناب کلام، تفاخرگرایی، غنازدایی کیفی، غنازدایی کمّی و تخریب ضرب آهنگ متن) از مؤلفههای سیستم تحریف متن آنتوان برمن بررسی شده است.
پیشتر گفته شد ترجمۀ مورد بحث، از نوع ترجمه جمله به جمله است، پس از دستور زبان فارسی پیروی کرده و دچار عقلاییسازی شده است؛ برای مثال، در این آیه: ﴿یُسَبِّحُ لِلَّهِ مَا فِی السَّمَاوَاتِ وَمَا فِی الْأَرْضِ الْمَلِکِ الْقُدُّوسِ الْعَزِیزِ الْحَکِیمِ﴾ (جمعه: 1) «آنچه در آسمانها و آنچه در زمین است، همواره تسبیح خدا میگویند؛ خداوندي که مالک و حاکم است و از هر عیب و نقصی مبرّا و عزیز و حکیم است».
مواردی هم وجود دارد که مترجم در آن ناچار به شفافسازی میشود و آن زمانی است که یک کلمه در زبان عربی معادلی در فارسی ندارد و تنها راه رساندن مفهوم کامل آن کلمه، استفاده از چند کلمه است که البته آنتوان برمن چنین ترجمهای را شفافسازی به معنای تحریف در متن نمیداند (الخطابی، 2010، ص 79)؛ مانند نمونه زیر: ﴿وَإِذَا رَأَوْا تِجَارَهً أَوْ لَهْوًا انفَضُّوا إِلَیْهَا وَتَرَکُوكَ قَائِمًا قُلْ مَا عِندَ اللَّهِ خَیْرٌ مِّنَ اللَّهْوِ وَمِنَ التِّجَارَهِ وَاللَّهُ خَیْرُ الرَّازِقِینَ﴾ (جمعه: 11) «هنگامی که آنها تجارت یا سرگرمی و لهوي را ببینند، پراکنده میشوند و به سوي آن میروند و تو را ایستاده به حال خود رها میکنند؛ بگو: «آنچه نزد خداست بهتر از لهو و تجارت است و خداوند بهترین روزيدهندگان است».
Qualitative evaluation of the Arabic translation of Rumi's poems based on the theory of Antoine Berman (Case Study: The Book of Mukhtarat Min Diwan Shamsuddin Tabrizi by Ibrahim Al-Desouki Sheta).