خلاصة:
مزارعه ازجمله عقود بانکی است که پس از تصویب قانون بانکداری بدون ربا وارد نظام بانکداری ایران شد. متاسفانه این قرارداد در نظام بانکداری توفیق نیافت و بهعلت مواجهه با چالشهایی نتوانست در عرصة بانکداری عملیاتی شود. چالشهای مورد توجه صاحبنظران بیشتر به محدود کردن جایگاه بانک به عنوان مزارع بازمیگردد. در این تحقیق تلاش بر آن است که با شناخت چالشهای مزارعه در نظام بانکی، راهکارهایی که از لحاظ فقهی برای اجرایی شدن این قرارداد مناسب است، مطرح شود. این مطالعه با روش توصیفی ـ تحلیلی انجام شده است. بر اساس نتایج تحقیق، احیای قرارداد مزارعه در نظام بانکی کشور با استفاده از ترکیب مزارعه ـ جعاله، مزارعه ـ اجاره، مزارعه ـ وکالت و همچنین راهکارهایی همچون مزارعة ثانویه و مزارعه با دو عامل امکانپذیر است. در میان این راهکارها، مزارعة ثانویه مناسبترین راهکار برای احیای قرارداد مزارعه در نظام بانکی است.
Farming partnership is one of the banking contracts that entered Iran's banking system after the approval of the usury-free banking law. Unfortunately, this contract was not successful in the banking system and could not be implemented due to some challenges. The challenges considered by the experts are mostly related to limiting the position of bank in farming partners. In this research, an attempt is made to identify the challenges for farming partnership in the banking system and propose solutions that are suitable for the implementation of this contract from a jurisprudential point of view. This study was done using the descriptive-analytical method. Based on the research results, it is possible to revive farming partnership contracts in the system by using the combination of farming partnership -reward, farming partnership -rent, farming partnership -representation, and also solutions such as secondary farming partnership and farming partnership with two agents. Among these solutions, secondary farming partnership is the most appropriate one for reviving farming partnership contract in the banking system.
ملخص الجهاز:
2. مزارعه در بانکداری بدون ربا در قرارداد مزارعة بانکی، مصوب سال 1362، بانک بهعنوان مُزارع و صاحب زمین، قراردادی را با کشاورز بهامضا میرساند که بهموجب آن، بانک اراضی مزروعی تحت تصرف خود را در اختیار عامل قرار میدهد تا ضمن پذیرش شرایط مقرر در قرارداد، متعهد شود با کشت محصولی که بر روی زمین انجام میدهد، حصة بانک را در پایان زمان مقرر به بانک تقدیم کند.
در راهکارهایی که خواهد آمد، بانک بهعنوان مؤسسهای واسط، کشاورز و صاحب زمین را بههم متصل خواهد کرد و درحقیقت این اتفاق، مفروض راهکارهای بیانشده بوده و برایناساس، یا با عقود ترکیبی یا غیر آن، مزارعهای تشکیل خواهد شد که میتواند نویدبخش احیای قرارداد مزارعة بانکی در شاکلهای تازه باشد.
نوآوری و ثمربخشی حال که در این نوشتار در مقام ارائة راهکار برای احیای عقد مزارعه بانکی هستیم، باید اذعان کرد که راهکاری میتواند توفیق یابد که ازیکسو متضمن شاخصهها و ویژگیهای لازم عقود بانکی ـ که مهمترین آنها در قسمت گذشته بیان شد ـ باشد؛ و ازسویدیگر ضمن احیای قرارداد مزارعة بانکی، بهرة کافی از نوآوری و حل مسئله را به بهترین وجه ممکن داشته باشد.
مقصود آن است که راهکار پیشنهادی علاوه بر احیای عقد مزارعه باید از وجهی از مزیت و نوآوری برخوردار باشد که جایی برای ادعای مبنی بر غیر لازم بودن آن در نظام بانکی و جایگزین شدن آن با سایر عقود وجود نداشته باشد؛ وگرنه لغو خواهد بود.