خلاصة:
آبهای سطحی به لحاظ ماهیّت پویای خود و همچنین گذر از مسیرهای مختلف، بهراحتی آلودهشده و در مدت کوتاهی، آلودگی را به محیطهای دیگر منتقل میکنند. از دیدگاههای مختلف، پایش مداوم تغییر در کیفیت آبهای سطحی مخصوصا زمانی که به پشت سدها منتهی میشوند، از نظر سلامت محیطی و انسانی، بسیار مهم است. با توجه به اهمیت پایش مداوم کیفیت آبهای سطحی منتهی به آبهای جمعشده در پشت سدها، در این مطالعه سعی شده است تا با استفاده از روشهای مناسب، کیفیت آبهای سطحی در حوضة رودخانة یامچی مورد مطالعه قرارگیرد. بهمنظور بررسی تغییرات در کیفیت آبهای سطحی در محدودة فضایی(در مسیر رودخانة بالخلیچای تا سدّ یامچی) –زمانی(در بازة زمانی مطالعاتی 1390-1400)، از دادهها و اطلاعات سازمانها، نمونههای میدانی و همچنین از شاخصهای مختلف، استفاده شد. برای بررسی کیفیت آب، از شاخص کیفی آب، شاخص برآورد ذرات معلق یعنی؛ SPM (بر اساس دادههای Landsat-8) و همچنین از شاخص تفاوت نرمال و اصلاحشدة آب، یعنی MNDWI(مشتقشده از تصاویر در محیط موتور گوگل ارث انجنین) برای دورة زمانی مورد مطالعه، استفاده گردید. در این مطالعه، برای بررسی تغییرات زمانی- فضایی کیفیت آب در دورة مطالعاتی از دادههای کیفی (شامل : pH، EC، TDS، کدورت، Ca2+، DO، Mg2، Na+، Cl، HCO3، SO4، نیترات، فسفات، BOD، COD، کلیفرم کل و کلیفرم مدفوعی) استفاده گردید. برای رسیدن به هدف مطالعه، از 18 پارامتر کیفی آب مانند : pH، EC، TDS، کدورت، Ca2+، DO، Mg2، Na+، Cl، HCO3، SO4، نیترات، فسفات، BOD، COD، کلیفرم کل و کلیفرم مدفوعی) استفاده شد. در پایان نیز نتایج با استفاده از امکانات سیستم اطلاعات جغرافیایی بهصورت نقشههای پهنهبندی ارائهگردید. نتایج بررسیها در محدودة سد یامچی اردبیل، نشانداد که پارامتر EC و TDS، سختی، کلیفرم کل و DO از حد استاندارد تعیینشدة سازمان بهداشت جهانی بالاتر است. بررسی شاخص کیفی آب (WQI) و استفاده از آنتروپی شانون نیز نشانداد که کیفیت آب محدودة مورد بررسی براساس طبقهبندی استاندارد جهانی در فصل مرطوب، مطلوب بوده ولی در فصل خشک نامطلوب است. همچنین بررسی نتایج ارائهشده در نقشههای تهیهشده با استفاده از محاسبة شاخص SPM برای حوضة یامچی، بیانگر وجود مقدار بالای ذرات جامد معلق برای دورة مرطوب نسبت به دورة خشک در رودخانة یامچی میباشد. مقایسة بازههای زمانی نشان میدهد که مقدار تغییرات SPM در سال 1393 برای دورة مرطوب و در سال 1397 برای دورة خشک شدیدتر است که دلیل آن میتواند متاًثر از عوامل طبیعی و انسانی در محدودة حوضه باشد. بررسی میزان کدورت نیز، بیانگر تغییرات شدید در دورههای مشابه است. بررسیها همچنین نشانداد که پارامترهای مورد بررسی با شاخص SPM یا مقدار ذرات معلق، همبستگی بالایی با یکدیگر دارند. بررسی روند تغییرات مقدار حاصل از بهکارگیری شاخص MNDWI نیز نشانداد که روند صعودی مقادیر منتج، منطبق بر دورة مرطوب و روند نزولی نیز منطبق بر دورة فصل خشک است و میزان این تغییرات در سطح حوضه در حدود 4 کیلومتر میباشد.
One of the suitable methods for evaluating water quality is the use of water quality indicators. Qualitative indicators are a powerful management tool for different levels of decision-making. With the availability of satellite images, besides the use of field data, it is possible to study the quality of surface water with greater power and increase the dimensions and scope of the work and reduce the cost of the study. Therefore, in this research, considering Taking the mentioned cases and with the aim of investigating the spatial-temporal changes in the water quality of Yamchi Dam under the Balkhali Chai river basin and using the WQI water quality index and remote sensing, a quantitative study has been done in the area of the informed case. The area investigated in this research is under the river basin leading to Yamchi dam located in Ardabil province. Yamchi dam is closed on the path of Balkhali Chai river from the main branches of Qara-Su river. The main branches of Yamchi Dam are one of the important dams due to passing through important residential areas such as Nair and villages in the region, as well as the location of some industrial and recreational centers near the boundaries of these rivers and because of the provision of drinking water and agriculture in the region. The region is Azerbaijan. Due to the prevailing conditions and serious threats caused by industrial effluents and domestic sewage, it is always under the threat of pollution.