ملخص الجهاز:
"همزمان با بیداری غرب،پیروزی سیاسی صفویها در ایران،انعکاس عمیق در غرب بر جای گذاشت و این پیروزی نه فقط از نظر استیلای شیعیان و قزلباشان و استقرار وحدت ملی و تشکیل دولت مستقل شیعی مذهب،بلکه بدان جهت که صفویان در شرق اسلامی در برابر دولت عثمانی مقاومت کرده بودند و سالیان دراز-دانسته یا ندانسته-به عنوان دفاع از حریم اسلام،جاهلانه به جان هم افتادند که در نتیجه استعمارگران اروپائی از این حادث سود بردند.
اما طرفداران اتحاد اسلام:اگر چه این جریان؟؟؟ جهاتی م توانست نوعی وحدت را در قلمرو و امپراطوری عثمانی بوجود آورد،ولی با دو مشکل اساسی روبرو بود اول اینکه کشورهای عرب مسلمان شمال آفریقا و بلاد عربی خاورمیانه به این ئوحدت با دیدهء تردید مینگریستند،دوم اینکه شیعیان شرق آناطولی هم به سب ضربات هولناکی که از حکومت مرکزی عثمانیها دیده بودند اتحاد را به معنی کامل انتحار تلقی مینمودند و با آن مخالف بودند.
* مشروعیت دادن به حکومت سلطان جابر عثمانی مسألهای بود که شیعیان و بسیاری از مسلمانان شرق اسلامی و ایالات تابع (مصر و شامات)با آن مخالف بودند،هر چند شیخ الاسلامها و علمای مدارس برای تحکیم قدرت خویش با اتحاد مسلمین (*)در آستانهء جنگ جهانی اول شریف حسین به بهانه انتساب به خاندان پیامبر مسألهء خلافت عربی را مطرح کرد و دهای هم از وی دفاع نمودند ولی کاری از پیش نبرد.
همراه با استبداد حاکم بر جماعه،آزادی خواهان همبیکار ننشسته و دست به تبلیغ سیاسی علیه سلطان زدند و سلطان نیز جهت جذب قلوب مردم از حربهء سیاسی-مذهبی اتحاد اسلام استفاده نمود و حتی جهت تحقق اهداف خود، بیدارگر شرق اسلامی،سید جمال الدین اسد آبادی را به استانبول فرا خواند وبه ایمد اینکه با استفاده از نفوذ و شخصیت وی بتواند چند روزی بیشتر حکومت و سلطنت کند."