خلاصة:
جامعة بشری از همگراییها و پیوندهایی متنوع برخوردار است که در این میان، پیوند
«برادری و اخوت» در جامعة ایمانی استوارترین آنهاست. این پیوند که از ایمان سرچشمه
میگیرد و در سطوح مختلف زندگی گسترش مییابد، در قرآن و به دنبال آن، در سیرة
پیشوایان دین، نمودی ویژه یافته است؛ از این رو، برای استوارسازی روابط اجتماعی بر
پایة ایمان و تحقق پیوند برادری و اخوت، راههایی کارآمد ارائه گردیده است.
این جستار که با هدف بررسی و بازگویی این راهها نگاشته شده است، پس از بیان کاربرد
اخوت در قرآن و ذکر مؤلفههای آن، به بیان شیوههای تحکیم برادری و اخوت و
آسیبهای آن میپردازد و سرانجام، مهمترین وظایف و حقوق متقابل برادری در جامعة
ایمانی را یادآور میشود.
ملخص الجهاز:
"نخستین و سادهترین معنای آن، این است که هر کسی در برابر خدماتی که از خود ارائه میدهد، نیازمندیهای خود را از خدمات و دسترنج دیگران تأمین میکند و جامعه در کاملترین جلوههای جامعه و زندگی اجتماعی، در برادری ایمانی تجلی مییابد؛ زیرا با اخوت ایمانی، جامعهای منسجم شکل میگیرد که فرد فرد آن به مانند پیکری واحد درمیآیند و این نیست جز آنکه جامعة ایمانی در عین کثرت، از وحدت و انسجام ویژهای برخوردار است، چنانکه امام صادق?
4. قهر و جدایی به لحاظ وجود تفاوتها در فهم و اندیشة بشر و نیز ناهمسانی در خصلتهای درونی و علقههای بیرونی، بروز اختلاف و چالش در زندگی اجتماعی، امری طبیعی و گریزناپذیر است؛ از این رو، نباید در برابر هر نوع اختلافی، موضعگیری کرد و واکنش نشان داد و یا هر مخالفی را به خودخواهی متهم کرد و برای همیشه با برادر ایمانی خود قهر کرد، بلکه لازم است تیرگیها را شفاف ساخت، چالشها را برطرف کرد و دلهای از یکدیگر سرد شده را گرمایی دیگر بخشید.
[2] هرچند وظیفهمندی و رعایت حقوق برادران ایمانی از نوعی رابطة انسانی و ضرورت زندگی اجتماعی حکایت دارد، بدینسبب که این رابطه، چون با محوریت حق در میان مؤمنان انجام میگیرد، صورتی زیبا و پاداشی بزرگ مییابد؛ چنان که امام صادق?، رعایت حقوق برادری را نهتنها عبادت میداند، بلکه آن را برترین عبادت نیز شناسانده است: ما عبد الله بشیء أفضل من أداء حق المؤمن؛[3] خداوند به عبادتی برتر از ادای حق مؤمن، پرستش نشده است."