خلاصة:
تحلیل انتخابات با عواملی پیوند دارد که رفتار انتخاباتی را شکل می‌دهند. در میان
نظریه‌های گوناگون تحلیل رفتار انتخاباتی، نظریه‌هایی بر اهمیت هویت حزبی و
دل‌بستگی‌های همیشگی تأکید می‌کنند؛ نظریه‌هایی بر اهمیت عضویت گروهی و صف‌بندی
اجتماعی تأکید دارند؛ نظریه‌هایی مبتنی بر انتخاب عقلانی و محاسبه منافع شخصی است؛
و نظریه‌هایی که معتقدند انتخاب‌های فردی به وسیله تدبیر و کنترل ایدئولوژیکی شکل
می‌گیرند. نویسنده مقاله حاضر درصدد است با استفاده از موردشناسی انتخابات نهم
ریاست جمهوری، رفتار انتخاباتی در جمهوری اسلامی ایران را، به ویژه در دهه اخیر، بر
اساس نظریه انتخاب عقلانی مورد تجزیه و تحلیل قرار دهد.
ملخص الجهاز:
"» پاسخ‌های مذکور را می‌توان به طور نسبی در شاخصه‌هایی همانند: مردمی بودن، دین‌مداری، استقلال سیاسی، انقلابی بودن، خدمتگزاری، عدالت‌خواهی، ساده‌زیستی، مبارزه با فساد و کارآمدی مطرح نمود که در جدول ذیل منعکس شده است: دلایل انتخاب آقای احمدی‌نژاد از سوی پاسخ‌دهندگان شاخصه‌هاتعداددرصد مردمی‌بودن998/19 دین‌مداری876/17 استقلال سیاسی632/13 انقلابی بودن51/11 خدمتگزاری488/8 عدالت‌خواهی488/8 ساده‌زیستی366/6 فسادزدایی366/6 کارآمدی366/6 جدول (1) در خصوص دلایل انتخاب آقای احمدی‌نژاد از سوی مردم نیز موارد ذیل ذکر شده است: «چون او را لایق این مقام دیدند»؛ «صداقت، ساده‌زیستی، توجه به قشر محروم و حل مشکلات‌معیشتی، فرهنگی و اداری و رانت‌خواری برخی مدیران»؛«عدالت‌جویی،اسلام‌خواهی، تحول‌طلبی»؛ «صادق بودن، عملکرد موفق در مسئولیت‌های پیشین، مردمی بودن»؛ «خستگی مردم از احزاب و در پی توجه مسئولین به مشکلات اصلی آنها»؛ «روحیه مردمی و شعار عدالت»؛ «صداقت، سادگی قول و عمل، دین‌محوری، تنوع‌طلبی»؛ «مقابله با عملکرد مسئولان گذشته، ساده‌زیستی، صادق بودن، بی‌ریا بودن و خدمتگزار بودن»؛ «ایمان به صداقت و راستی ایشان در گفتار و کردار (صادقانه سخن گفتن و بر سخنان خود پایدار ماندن + مشی ساده‌زیستانه)، طرح شعارهای عدالت‌طلبانه و برخاسته از فرهنگ دینی، تخریب‌های منفی رقیب ایشان و احساس خطری که طیف خاصی از جامعه از حضور ایشان می‌کردند»؛ «مطرح کردن حرف‌های دل مردم؛ مثل: مبارزه با فقر و فساد، داشتن زندگی سالم و به دور از اشرافی‌گری»؛ «ساده‌زیستی»؛ «غرور و تکبر برخی رقیبان و تبلیغات مردمی»؛ «نزدیکی آقای هاشمی به مراکز قدرت و ثروت و حمایت شدید احزاب از ایشان و گریز مردم از احزاب»؛ «احساس همگانی که قسمت عمده بیت‌المال توسط عده‌ای بسیار کم از اعضای دولت به نادرستی استفاده می‌شود، احساس خستگی از بحث‌های بی‌ثمر سیاسی و نیاز مردم به حل مسائل اقتصادی»؛ «اولا، ادبیات گفتاری او همان ادبیات دینی و اسلامی اول انقلاب بود، ثانیا، در حالی که دیگران بر اجرای سیاست‌های گذشته تأکید داشتند، او صادقانه از رفع فقر و فساد و تبعیض سخن می‌گفت، ثالثا، احساس کردند او مظلوم واقع شده است و مردم نسبت به مظلوم از خود واکنش نشان می‌دهند و به دفاع برمی‌خیزند»؛ «تغییر و تحول، جوان و جدید بودن»؛ «تبلیغات سازمان یافته، وجود هاشمی رفسنجانی به عنوان رقیب، نابرابری اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و ..."
(
, 
, 
)
