خلاصة:
نویسنده در این گفتار، ابتدا هفت نکته دربارهی آیهی ولایت (آیهی 55 سورهی مائده) مطرح میکند و سپس به ده پرسش دربارهی این
آیه پاسخ میگوید. در این مقاله، علاوه بر بحث لغوی و عقلی و قرآنی، روایات شیعه و سنی و نیز دیدگاههای برخی از مفسران و متکلمان شیعه و
سنی مورد بحث قرار میگیرد. محور اصلی مقاله، اثبات این نکته است که آیهی ولایت در مورد امام علیبن ابیطالب علیهالسلام نازل شده است و شأن
نزولهای دیگر را نمیتوان پذیرفت.
ملخص الجهاز:
"1ـ 2) مراد از ولایتی که در این آیه برای خدای تعالی ثابت میشود، همان است که در قرآن کریم وارد شده است؛ یعنی ولایت خدای سبحان بر بندگان، که در آیهی شریفه آمده است: الله ولی الذین آمنوا یخرجهم من الظلمات إلی النور.
این مطلب، برای کسی که انصاف دهد و تعصب را کنار نهد، کاملا روشن است، خصوصا از آن رو که کلمهی «ولی» در آیهی اصلی مورد بحث ما، تکرار نشده است؛ لذا بر خدا و رسول و مؤمنان به یک درجه حمل میشود.
شیخ طوسی میافزاید: دلایلی هست بر این که مراد از کلمهی «ولی» در آیه، همان معنای امامت است که بیان کردیم؛ زیرا این آیه در مرحلهی اول میرساند که مراد از «الذین آمنوا» تمام مؤمنان نیست، بلکه برخی از مؤمنان است؛ یعنی کسی یا کسانی که صفت مخصوص (زکات دادن در حال رکوع) داشته باشند.
جواب: 2ـ 2ـ 1) زمخشری و پس از او بیضاوی گفتهاند: اگر درست باشد که آیه دربارهی علی علیهالسلام نازل شده، شاید به لفظ جمع آمده تا مردم را به چنین کاری ترغیب کند تا این وصف، شامل حال آنها نیز گردد.
(2) 2ـ 2ـ 4) علامه شرفالدین گوید: در اینجا نکتهای لطیفتر و دقیقتر هست و آن این که آیه به عبارت جمع آمده نه مفرد، تا خدای تعالی اصل مطلب را بر گروه فراوانی از مردم نگاه دارد؛ چرا که دشمنان و بدخواهان علی علیهالسلام و نیز دشمنان بنیهاشم و دیگر منافقان و حسدورزان، نمیتوانستند این آیه را به لفظ مفرد بشنوند؛ زیرا در آن صورت، طمعی در سرپوش گذاشتن حقیقت و انگیزهای برای گمراهگری نمییافتند."