خلاصة:
بهرهبرداری از رویدادی است که با بررسی تاریخ تئاتر جهان به کرات با آن روبرو میشویم،واقعیتی غیرقابل انکار،اما آیا چنین رویکردی قابل دفاع نیز هست؟آیا نشان دادن خشونت ترویج آن به شمار نمیآید؟میدانیم که خاص خود را نیز به همراه خواهد داشت،پس آیا جاذبههای صوری اعمال خشن در تناقض با اهداف و اندیشههایی که هنر تئاتر با تکیه بر آنها جایگاهی والا در فرهنگ بشری یافته است قرار نمیگیرند؟این معضل را چگونه میتوان توجیه و تبیین نمود؟این سؤالی است که به ویژه -با توجه به بهرهگیریهای فراوان خود از رفتا رو اعمال خشن در تجربههای تئاتری به عنوان یکی از عوامل جذابیت اثر و ابژهای زیبا شناختی-با آن روبروست،سؤالی که نگارنده را نیز در پی یافتن جوابی برای آن به جستجوی ردپای خشونت و نحوه بروز و ظهور آن در واداشت.
ملخص الجهاز:
"اما در همه نمونههای اولیه حضور و بروز خشونت در نمایشنامهها و نمایشهای ایرانی نشان دادن خشونت به جهت تقبیح آن است و استفاده از جذابیتهای بصری صحنههای خشونتبار جز در نبردهای تنبهتن آثار مبتنی بر ادبیات کلاسیک مدنظر نبوده است که در این موارد اندک نیز نوع ارائه صحنههای فوق الذکر به سبب امکانات ناچیز و عدم آشنایی کامل دستاندرکاران به ابزارهای تئاتر اروپایی چنان بدوی بود که نمیتوانست تأثیر مخربی در ذهنها به جای بگذارد؛ چنانکه در بسیاری از موارد تقلیدی از همان صحنههای جنگی قراردادی تعزیه به شمار میآمد و این روند با فراز و نشیبهایی ناشی از تحولات سیاسی جامعه تا اواخر دهه سی قرن چهاردهم هجری شمسی همچنان بر صحنههای تئاتر ایران حاکم بود،تا اینکه در دهه چهل تئاتر ایران از نظر امکانات،شیوه اجرا و همچنین تولید متون نمایشی وارد مرحله نوینی شد،دورهای که جریانات عمده تئاتری تحت تأثیر مستقیم اقشار روشنفکر جامعه قرار داشتند،روشنفکرانی که پس از گذر از دوران شکست و خمودگی ناشی از کودتای سال 1332 نظامیان و در برابر نیروهای ملیگرا و ترقخواه،به تدریج در حال تجدید قوا و شکل دادن جنبشی اعتراضی بودند و در آثار خویش اختناق و سیطره نیروهای امنیتی و نظامی را به انحای گوناگون و با استفاده از تمثیلها و نمادها مورد نقد قرار میدادند رئالیسم اجتماعی و نوعی سمبولیسم سیاسی برجستهترین نحلههای هنری بودند که مورد توجه این روشنفکران قرار گرفتند و در عرصه ادبیات نمایشی نویسندگانی چون غلامحسین ساعدی(گوهرمراد)،اکبر رادی و محسن یلفانی افشاگری اجتماعی را پیشه خود ساختند،یکی از وجوهی که در آثار این دوره به آن توجه میشد خشونتی بود که مردم و روشنفکران جامعه را به سکوت دعوت مینمود."