خلاصة:
در اقتصادهایی با بازارهای رقابتی،کالاها و خدمات جدید بهطور پیوسته تولید و عرضه میشوند.فروشگاههای جدید جانشین برخی از فروشگاههای قدیمی میگردند.رلاتیوهای قیمت بهطور مرتب،در پاسخ به اینجانشینیها،به تغییرات به وجود آمده در تکنولوژی، تغییر درآمد و سلیقهء مصرفکنندگان تغییر میکنند و همهء این تغییرات محاسبهء دقیق شاخص قیمت مصرفکننده را با مشکلاتی همراه میسازد.در سالهای اخیر بسیاری از کارشناسان اقتصادی،مطالعاتی دربارهء روشهای مختلف محاسبهء CPI و از بین بردن اثر این گونه جانشینیها و تغییرات انجام دادهاند.به دلیل اینکه بسیاری از کشورها از فرمول لاسپیرز2 برای محاسبهء این شاخص استفاده میکنند،وجود چنین اریبیهایی منجر به بیش برآورد کردن تورم واقعی و در نتیجه کم برآورد کردن رشد واقعی اقتصادی میشوند.
یکی از اریبیهای مهمی که در محاسبه شاخص CPI رخ میدهد،اریبی ناشی از فرمولهای محاسبهء شاخصهای قیمت در سطح مقدماتی است.در این مقاله،روشهای مختلف محاسبهء این شاخصها و مزایا و معایب آنها مورد بررسی قرار گرفتهاند.
ملخص الجهاز:
"3-فرمولهای محاسبهء شاخص قیمت مقدماتی معمولترین فرمولهای مورد استفاده برای محاسبه شاخصهای مقدماتی به صورت زیر هستند: 1)شاخص کارلی2 (به تصویر صفحه مراجعه شود) 2)شاخص دوتت3 (1)- Elementary Aggregation (2)- Carli index (3)- Dutot index 3)شاخص جونز1 (به تصویر صفحه مراجعه شود) همانگونه که مشاهده میشود شاخص کارلی میانگین حسابی و شاخص جونز میانگین هندسی از نسبتهای قیمت است و به دلیل رابطه بین میانگین هندسی و حسابی(همواره میانگین حسابی از میانگین هندسی بزرگتر است)شاخص کارلی از شاخص جونز بزرگتر است.
5-اریبی نمونه کوچک اریبی نمونه کوچک به این صورت تعریف میشود:تفاوت میانگین مقدار مورد انتظار برآوردگر نمونه با حجم نمونه کوچک و مقدار مورد انتظار همان برآوردگر با حجم نمونهء بسیار بزرگ است که به صورت زیر نشان داده میشود: (به تصویر صفحه مراجعه شود) فرمولی که در سال 1978،برای محاسبه شاخص گروههای CPI توسط وزارت کار آمریکا2پذیرفته و به کار برده شد،به صورت زیر است: (به تصویر صفحه مراجعه شود) :U مجموعهای از اقلام قابل قیمتگیری که شامل فروشگاهها و محصولات مختلف است.
6-نتیجهگیری: با توجه به نقش بسزای اریبی شاخص مقدماتی در دقت CPI ،انتخاب فرمول برای محاسبه این شاخص و حجم نمونه مطلوب،حائز اهمیت است.
بهرحال پیشنهاد میشود با توجه به اینکه بسیاری از کشورها از شاخص جونز در محاسبهء شاخصهای مقدماتی،حد اقل در برخی از گروهها استفاده میکنند1،شاخصهای مقدماتی با استفاده از فرمول دوتت و جونز،به صورت موازی محاسبه و واگرایی آنها در طول زمان و نیز تأثیر این واگرایی روش شاخص کل و سری زمانی شاخص مورد بررسی قرار گیرند."