ملخص الجهاز:
از اولین روزنامه‌هایی که به مسائل ادبی و علمی پرداخته‌اند،روزنامهء علمی است که در سال 1297 هجری تأسیسی شد و شامل مقالاتی در علم فیزیک و ریاضی بود؛دیگر،روزنامهء مریخ که سال تأسیس آن 1296 و موضوعش علوم نظامی بود؛ روزنامهء ناصری هم که تاریخ تأسیس آن 1311 هجری و محل انتشارش تبریز بوده است،بیشتر به مطالب علمی،مدنی و اخلاقی می‌پرداخت؛شمارهء اول روزنامهء تربیت نیز به مدیریت محمد حسین خان فروغی،ملقب به ذکاء الملک،در یازدهم رجب سال 1314 هجری انتشار یافت و توانست به سبب وجود فروغی که ادیبی قابل و نویسنده‌ای ماهر بود،جایگاهی ویژه بیابد.
دیگر از مجلات ادبی محض،مجلهء دانشکده است که در سال 1336 با مدیریت و مسئولیت ملک الشعرا محمد تقی بهار منتشر شد و در تحولات ادبی معاصر اثرات بسیار گذاشت.
(
, 
, 
)
