خلاصة:
هدف این مقاله،بررسی اثر درآمدهای نفتی بر رشد اقتصادی کشورهای صادرکنندهء نفت طی دورهء 1990 تا 2004 است.نتایج با استفاده از یک مدل دادههای تابلوئی نامتوازن،نشان میدهد که درآمدهای نفتی به تنهایی برای رشد اقتصادی مضر نیستند.یعنی اثر مستقیم درآمدهای نفتی بر رشد اقتصادی مثبت است.اما هنگامی که متغیرهای توضیحی دیگری مانند فساد،سرمایهگذاری فیزیکی،رابطهء مبادله و آموزش وارد مدل میشوند،به دلیل اثر درآمدهای نفتی بر این متغیرها و سپس اثرگذاری غیر مستقیم بر رشد اقتصادی(مکانیسمهای اثرگذاری)، اثر کل درآمدهای نفتی بر رشد،منفی برآورد میشود.نتایج نشان میدهد که افزایش سرمایهگذاری فیزیکی،رشد رابطهء مبادله و گسترش آموزش،تأثیر مثبت و افزایش درآمدهای نفتی و فساد تأثیر منفی بر رشد اقتصادی کشورهای صادرکنندهء نفت دارند.همچنین همگرایی شرطی در مورد این کشورها مشاهده میشود.
طبقهبندی: JEL : Q47,Q43,H27,H6,H5,E64,E62,E17,C53,C51,C23
ملخص الجهاز:
"یک سؤال مهم که در سالهای اخیر بهطور مکرر بین اقتصاددانها مطرح شده است،این است که چرا اقتصاد کشورهای صاحب درآمدهای نفتی با وجود حجم قابل توجه این درآمدها(که در نگاه اول عامل مهمی برای تجهیز منابع سرمایهای به شمار میآید)،از رشد اقتصادی مؤفقی برخوردار نیستند؟بهطور دقیقتر میتوان نشان داد که از بین بیش از ده کشور بزرگ تولیدکنندهء نفت،تنها نروژ که دارای ساختار سیاسی و تاریخی کاملا متفاوتی است و البته توانسته است به شیوهای متفاوت و معقول درآمدهای نفتی را مدیریت کند، رشد اقتصادی مناسبی داشته است،ولی بقیهء کشورها عموما با مسائل مهمی در این رابطه مواجه بودهاند.
جرلی و پاپیراکیس در سال 2004،اثرات مستقیم و غیر مستقیم وفور منابع طبیعی را روی رشد اقتصادی بررسی کردند و به این نتیجه رسیدند که وقتی منابع طبیعی به عنوان یک متغیر توضیحی به تنهایی در نظر گرفته میشود،اثر مثبتی روی رشد دارد،اما هنگامی که متغیرهای توضیحی دیگری مانند فساد،سرمایهگذاری،درجهء باز بودن اقتصاد،رابطهء مبادله و آموزش در مدل وارد میشوند،اثرات آن منفی است(جرلی و پاپیراکیس،2004).
جدول 4-نتایج برآورد در کشورهای صادرکنندهء نفت (به تصویر صفحه مراجعه شود) منبع:خروجی نرمافزار Eviews5 2-درآمدهای نفتی:تأثیر منفی درآمدهای نفتی بر رشد اقتصادی کشورهای صادرکنندهء نفت طی دورهء زمانی مورد بررسی نشان داده شده است.
از آنجا که درآمدهای نفتی به خودی خود برای رشد اقتصادی کشورهای صادرکنندهء نفت مضر نیستند،لذا این کشورها باید تلاش کنند تا از طریق کنترل مکانیسمهای اثرگذاری و با کاهش درجهء فساد،افزایش میزان پسانداز و سرمایهگذاری،بهبود رابطهء مبادله و توسعهء شاخص سرمایهء انسانی و بهبود آموزش با کیفیت بالا،از اثرات منفی ایجاد شده توسط این مکانیسمها جلوگیری کنند."