خلاصة:
افزایش قابل توجه جمعیت و رشد اقتصادی در دهههای آتی در الگوئی نامتقارن به سمت کشورهای در حال توسعه،سبب شده است که تقاضای انرژی نیز دستخوش رشدی شدید و البته نامتقارن شود.این افزایش در تقاضای جهانی انرژی در شرایطی اتفاق میافتد که نه تنها سبد انرژی جهانی تا چند دههء آینده همچنان به نفت وابسته خواهد ماند،بلکه نگرانیهای امنیتی و زیستمحیطی ناشی از افزایش تقاضای انرژیهای فسیلی و تجدیدناپذیر نیز تشدید میشود.در چنین شرایطی،جهان با این معما روبهرو شده است که چگونه بین رشد و توسعهء کشورهای در حال توسعه(که امر مطلوب قلمداد میشود)تقاضای انرژی ناشی از آن و آثار خارجی منفی بعد از این افزایش تعادل برقرار کند؟به اعتقاد بسیاری از صاحبنظران انرژی جهان،یکی از مهمترین راهحلهای میانمدت این معما،افزایش بهرهوری انرژی و یا کاهش شدت انرژی است.
در این مقاله تلاش شده است تا با توجه به مسئلهء فوق و همچنین اهمیت بهرهگیری کارا از منابع موجود در کشورهای عضو اوپک،به ارزیابی پتانسیلهای ارتقای کارائی انرژی و مزایای تحقق آن در کشورهای مذکور در افق 2020 پرداخته شود.بدین منظور برای محاسبهء پتانسیلهای کاهش شدت انرژی از روش سناریوسازی استفاده و با توجه به نتایج بهدست آمده از سناریوهای مختلف،تأثیر تحقق این پتانسیلها را بر صادرات نفت،درآمدهای نفتی کشورهای عضو اوپک،تراز نفت جهان و کاهش انتشار گاز دی اکسید کربن محاسبه شده است. نتایج تحقیق نشان میدهد که کشورهای عضو اوپک دارای پتانسیلهای فراوانی برای کاهش شدت انرژی و صرفهجوئی در مصرف نفت هستند که تحقق آن میتواند بر تراز نفت جهانی و کاهش انتشار گاز دی اکسید کربن تأثیر قابل ملاحظهای داشته باشد.
طبقه بندی JEL : Q56,Q51,Q43,O13,N75,N25,N15
ملخص الجهاز:
"در بخش دوم با استفاده از روش سناریوسازی،روند شدت انرژی کشورهای عضو سازمان اوپک در افق 2020 براساس تجربیات موجود و تحقق یافتهء کشورهای صنعتی، در حال توسعه و جهان در نظر گرفته شده و سپس با توجه به دو سناریوی تداوم روند موجود و چشمانداز جهانی نفت اوپک در سال 2007 دربارهء تولید ناخالص داخلی و تقاضای نفت و متوسط سهم نفتخام در سبد انرژی کشورهای اوپک،میزان صرفهجوئی بالقوهء نفت خام از محل افزایش بهرهوری در افق 2020 در همهء سناریوها محاسبه شده است.
حال با در نظر گرفتن این فرض و نیز با توجه به این موضوع که شدت انرژی در مراحل مختلف و حتی استراتژیهای متفاوت توسعه روندهای متفاوتی را طی میکند،سه سناریوی مختلف را برای تعقیب روند کشورهای صنعتی به نمایندگی ایالات متحده،در حال توسعه به نمایندگی چین و متوسط جهانی تا افق 2020،به شرح زیر تعیین میکنیم: اگر سال 2005 را مبنا قرار دهیم،مشاهده میشود که شدت انرژی کشورهای عضو اوپک براساس برابری قدرت خرید و طبق گزارشهای منتشر شده در شمارهء سی و یکم نشریهء OPEC Review در دسامبر 2007،در سال 2005 برابر 67/2 بشکه معادل نفت برای 1000 دلار تولید ناخالص داخلی واقعی(به قیمت ثابت سال 1995)،بوده است.
(به تصویر صفحه مراجعه شود) نمودار 3-روند تولید ناخالص داخلی و تقاضای نفت اوپک در دو سناریوی چشمانداز و حفظ روند موجود منبع:محاسبات تحقیق و OPEC secretariat(2008);World Oil Outlook 2008 پس از تعیین سناریوهای مربوط به شدت انرژی،تولید ناخالص داخلی،تقاضای نفت و سهم نفت در سبد انرژی در کشورهای اوپک در افق میانمدت 2020،میتوان مقدار پتانسیل صرفهجوئی نفت حاصل از کاهش شدت انرژی در کشورهای عضو اوپک را در هر سال در 6 سناریوی مختلف محاسبه کرد."