ملخص الجهاز:
"هرچند امروزه تصنیفهای اولیهی رادیویی(مثل آثار وفادار،خالدی،تجویدی و غیره)،که وارث مستقیم تصانیف بودند و همچنان، باوجود استفاده از پارهای عناصر غربی،به نظام موسیقایی ایرانی وفادار مانده بودند،غالبا ترانه نامیه میشوند و برای آفرینندگان آنها از اصطلاحات«ترانهساز»و«ترانهسرا»استفاده میشود، اما کاربرد این اصطلاح به تصنیفهای قدیمیتر(قبل از دورهی رادیو،مثل تصانیف امیر جاهد، نیداود،عارف و شیدا)تعمیمنیافته و تمایل عمومی بر این است که اینگونه آثار همچنان«تصنیف» نامیده شوند.
سادهترین و جامعترین تعریفی که از تصنیف میتواند ارائه داد این است که تصنیف تنها گونهی آوازی«آهنگسازیشده»یا«بستهکاری شده»(در برابر بداهپردازی شده)با وزن مشخص در موسیقی کلاسیک ایرانی است،اگر در گذشتههای دور گونههای مختلفی با این مشخصات وجود داشتهاند که باتوجه به ساختارهای فرمال متفاوت یا براساس ریتمها،مدگردیها،زبان اشعاری(عربی یا فارسی)از هم متمایز و با نامهای مختلفی مثل قول و غزل و کار و صوت و نقش و کل الضروب و غیره نامیه میشدند، امروزه عدمتوجه موسیقیدانان به ایجاد گونهها و فرمهای مختلف به بروز نوعی پدیدهی «تک محصولی»در زمینهی موسیقی آوازی موزون و«بستهکاری شده»انجامیده است.
در یک جمعبندی کلی میتوان گفت که اصطلاحات«تصنیف»و«ترانه»در وهلهی نخست به دستهای از موسیقیهای آوازی گفته میشود که به نظر میرسد در تقریبا همهی فرهنگهای موسیقایی دنیا وجود دارد و شامل قطعات کوچک و سبکی است با مضامین متنوع و با اشکال آزاد یا متقارن(بندی،بند-برگردان و غیره)،اما به هرحال،ساده و بدون پیچیدگی که اجرا و شنیدن آنها نیاز به آگاهی وسیع از فنون موسیقایی و آوازی و شعری ندارد."