خلاصة:
جهانی شدن به منزله فرایند یا طرح یا فرایند/ طرحی در نظر گرفته میشود که به سرعت
در حال شکلگیری است. جهانی شدن، در صورت وقوع، تاثیرات خود را در همه ابعاد معرفتی
و عملی به جا خواهد گذاشت. در این میان، تاثیر آن بر معرفت شناسی و از طریق آن بر
تعلیم و تربیت، قابل توجه است. با توجه به اینکه یکی از مهمترین محملهای جهانی شدن،
ظهور و گسترش انقلاب اطلاعات است، نخستین چالش در این زمینه ناظر به ماهیت معرفت در
نظر گرفته شده است. بر این اساس، ویژگی اساسی دانش را باید در این معادله جستجو
کرد: ”دانش = اطلاعات“. این امر که با فروکاهش وجوه گوناگون دانش به اطلاعات کمی
همراه است، به بحران مشروعیت دانش منجر میشود. گذشته از آن، با توجه به اینکه
دانش، دارای جایگاهی اجتماعی است، بنابراین، شکل و ویژگیهای اجتماع در عصر جهانی
شدن، بر دانش تاثیر خواهد گذاشت. از سویی نیز، دیدگاه اجتماع مجازی، ما را به
بازاندیشی در بارة دانش و نیز مسئله هویت فرامی خواند، زیرا به تبع اجتماع مجازی،
سخن از هویت مجازی به میان میآید که ملازم با انشقاق هویتی است. تعلیم و تربیت
برای مواجهه با این چالشها نیازمند آن است که: الف) در برابر فروکاهش دانش به
اطلاعات، مقاومت ورزد و دانش را نه با اطلاعات بلکه با خردمندی برابر بگیرد؛ ب)
شیوههای خیالورزانه و خلاقانه را بسط دهد؛ ج) مطالعات میانرشتهای را به منزله
شیوهای مهم برای بسط خیالورزی، گسترش دهد؛ و سرانجام، د) ارتباطهایی میان
اجتماعهای مجازی و واقعی دانشآموزان ایجاد کند.
ملخص الجهاز:
"به نظر لیوتار، در دوران "پست مدرنیسم" که دیگر فراروایتها برای مشروعیت بخشیدن به دانش قابل طرح نیستند و منطق عملکرد اجرایی انقلاب اطلاعاتی نیز توانایی لازم را برای این امر ندارد، بحران مشروعیت دانش، بحرانی است که در کمین معادله ”دانش= اطلاعات“ نشسته است.
لیوتار برای نشان دادن این که در عصر جهانی شدن، وحدت و یکدستی سراسری، امری موهوم است، در اثر خود تحت عنوان "داستانهای پست مدرن" (لیوتار، 1993)، به صورت فرضی چنین میانگارد که یک کلان شهر[3] غول آسا بر کل جهان گسترده شده است.
لیوتار مفهوم "سکوت" را در مواردی به کار میگیرد که حرف لازم و ضروری که باید گفته شود، قابل بیان نیست و در چنین وضعی، سکوت، خود گویای نوعی "دیگر" است، نوعی رقیب برای آنچه گفته می شود در آن کلان شهر جهانی، باید سکوتی مقدم بر ظهور و اظهار حقوق وجود داشته باشد و بدون این سکوت زمینه ساز، از حقوق نمیتوان سخن گفت: «اگر انسانیت، منطقه ناانسانی را محافظت نکند که در آن ما میتوانیم چیزی را ملاقات کنیم که از به کارگیری حقوق، به طور کامل می گریزد، در این صورت مزیتی برای حقوقی که ما برای خود درنظر گرفتهایم، وجود ندارد.
4. مرتبط ساختن اجتماعهای مجازی به اجتماعهای واقعی چنان که پیش از این اشاره شد، علاوه بر تحول مفهوم و ماهیت دانش، مفهوم اجتماع وشأن اجتماعی دانش نیز در عصر جهانی شدن، چالشهایی را برای تعلیم و تربیت فراهم میآورد."