کاغذ شناخت - مجلة جهان کتاب مقدمة ومراجعة

"!* کتاب کاغذ در زندگی و فرهنگ ایرانی اثراستاد زنده یاد،ایرج افشار،به همین بحثپرداخته و حاصل جست‌وجوهای نویسندهدر بیش از نیم قرن در میان نسخه‌هایخطی و چاپی است. ]این‌که نام جواز کاغذدر دو شهر سمرقند و هرات وجود داشته استظاهرا اصطلاحی بوده است برای مکان‌هاییکه مردم مجاز به ایجاد کارگاه کاغذگری درآن حدود بوده‌اند. در این کتاب بیش از پنجاه رنگ برایکاغذ نام برده و شرح داده شده است. آهارمهره زدن بر کاغذ برایشفاف و نرم ساختن رویۀ آن نیز خود حرفۀدیگری است که در میان ایرانیان از قرن‌هاقبل تا چند دهۀ پیش رواج داشته است. مؤلف در ادامه و پس از بحث از مقادیر واوزان در کاغذ،مصارف دیگر کاغذ،و خرید وفروخت آن،به«برگ»پایانی کتاب می‌رسدکه«بازپسین روزگار کاغذ سنتی»نام داردو به کاغذسازی و تلاش برای راه انداختنکارخانه‌های جدید اروپایی در دوران ناصریتا عهد مشروطیت اختصاص دارد. حال که از پیشینۀ کاغذگری دراین سرزمین سخن رفت،خوب است یادیهم از نخستین کارخانۀ تولید صنعتی وماشینی کاغذ در ایران شود."