معیارهای تعریف جهان اسلام مقالة

تعریف جهان اسلام بر اساس شاخص های جمعیتی و یابودن ساختار قدرت در دست مسلمانان، نظر به سابقه تاریخی بسط و قبض جغرافیایی قلمرو اسلامی، شرایط متغیر سیاسی - اجتماعی حاضر و نیز وجود اقلیت های روز به تزاید، جامع و مانع نیست. در این نوشتار، سعی برآن است تا از طریق بررسی تاریخی جغرافیایی قلمرو حاکمیت مسلمانان و ترسیم موقعیت کنونی، شاخص جدیدی برای تعریف جهان اسلام به دست آید. بازتاب جهانی پیروزی انقلاب اسلامی ایران و شکست ابر قدرت شوروی در افغانستان، موج جدیدی از اسلام گرایی در میان مسلمانان جهان پدید آورد که در شرایط کنونی از طریق تبیینی از این جریان می توان به تعریفی پویا از جهان اسلام دست یافت

"از این‌رو، با توجه به اینکه قلمرو جهان اسلام دارای دو بعد تاریخی و جغرافیایی است و اقلیت‌ها هم باید شامل تعریف باشند، همچنین نظر به ارتباط وثیق واقعه الغای خلافت که از نظر پذیرش همگانی مدرنیسم در تاریخ معاصر، بر تمام مسلمانان تأثیر نهاد و در پی آن، واکنش‌هایی از سوی تمامی مسلمانان برای احیای فکر دینی و حاکمیت سیاسی اسلام پدید آمد، با الهام از اسلام سیاسی و رویکردی فرهنگی، «جهان اسلام» را این‌گونه معرفی می‌نماییم: همه اجتماعات و افراد مسلمانی که در گذر چالش‌های هویتی ناشی از سلطه غیر در تاریخ معاصر، بعضا اکثریت جمعیتی خود را از دست دادند؛ ولی نسبت به ارزش‌های نمادین اسلام به عنوان یک کل پیوسته و منسجم با ابعاد گوناگون، پایبندی خود را حفظ و در جهت ترویج آن و بازسازی هویت خود، در حد توان تلاش کنند، شامل جهان اسلام است. نتیجه‌گیری جهان اسلام با آنکه در یک نظر ابتدایی با مسامحه بر گستره وسیعی، شامل تمامی کشورهای اسلامی صدق می‌کند، اما از نظر وجود اقلیت‌های رو به تزاید مسلمانان در سایر کشورها و همچنین مواردی همچون جهان‌شمولی اسلام، پویایی آن، رشد و شکوفایی اسلام‌گرایی سیاسی و نیز ویژگی تبلیغ در آن، که می‌تواند بر گستره و دامنه جهان اسلام روز به روز افزوده شود، باید تعریفی فرهنگی قابل تطبیق و تعمیم بر تمامی افراد و اجتماعات از آن ارائه داد که شامل تک‌تک مسلمانان در هر حیطه جغرافیایی و ملی گردد."