احتکار - مجلة فقه اهل بیت مقالة

در این نوشتار پس از تعریف احتکار به بررسی مسائل مختلف مربوط به آن، مانند حکم تکلیفی احتکار، مقصود از کالای مورد احتکار، حد زمانی نگه داری کالا، احکام ثانوی احتکار، اجبار محتکر به فروش کالای خود و جواز قیمت گذاری کالا از سوی حاکم پرداخته شده است. نویسنده ضمن طرح این موضوعات به بررسی سند و دلالت روایات مربوط به احتکار نیز پرداخته است.

"(1) همچنین در روایت صحیح حلبی آمده است که از امام صادق(ع) در مورد احتکار سؤال شد و ایشان فرمودند: انما الحکرة أن تشتری طعاما و لیس فی المصر غیره فتحتکره فإن کان فی المصر طعام أو متاع غیره فلا بأس أن تلتمس بسلعتک الفضل;(2) احتکار این است که طعامی بخری که در شهر غیر از آن نیست و آن را برای بالا رفتن قیمت احتکار کنی. شیخ کلینی همین روایت را با سند معتبری از حلبی نقل کرده است که در پایان آن، این عبارت اضافه شده است: «از امام صادق(ع) در مورد روغن پرسیدم و ایشان در پاسخ فرمود: اگر نزد دیگری هم باشد عیبی ندارد که آن را نگه داری و عرضه نکنی». (3) همچنین روایت صحیح حلبی که می گوید از امام صادق(ع) در باره مردی پرسیدم که طعام را احتکار می کند و منتظر بالا رفتن قیمت است، آیا این کار درست است؟ فرمود: ان کان الطعام کثیرا یسع الناس فلا بأس به و إن کان الطعام قلیلا لا یسع الناس فإنه یکره أن یحتکر الطعام و یترک الناس لیس لهم طعام;(4) ــــــــــــــــــــــــــــ 1. به هر صورت، روایت با وجود ضعف در سند، بی ارزش خواهد بود و نتیجه همان خواهد شد که آیت الله خویی برگزیده است که با عدم نیاز به سبب وجود کسانی که طعام را در جامعه عرضه کنند احتکار حرام نیست، هر چند بیش از چهل روز باشد و در صورت نیاز، احتکار حرام است، هر چند کمتر از سه روز باشد و مستند این قول اطلاق ادله است."