خلاصة:
قزوین از جمله شهرهایی است، که پس از انتخاب آن به عنوان پایتخت عصر صفوی، اهمیت ویژه و منحصر به فردی یافت و دوره درخشانی از عمران و توسعه شهری را در زمان شاه تهماسب آغاز کرد. از نظر روند توسعه، در این دوره ساخت بناهای مختلف و گسترش فضای شهری جلوهای خاص به این شهر بخشید. اما با گذشت نیم قرن و سعی و تلاش دولتمردان صفوی در گسترش و رونق شهری به دلایل مختلف، این شهر نتوانست تغییرات چندانی را به خود بگیرد، که از جمله آنها عوامل محیطی و بروز حوادث طبیعی بودهاست، از این رو در دوره حکومت شاه عباس اول، پایتخت از این شهر به اصفهان انتقال یافت. بررسی عوامل محیطی چون، موقعیت جغرافیایی و استراتژیکی، خاک منطقه، آب و هوا، منابع آب وحوادثی چون زلزله، سیل و شیوع بیماریها در توسعه و رکود شهری قزوین در دوره پایتختی و پس از آن تاثیر زیادی داشته است و در خور پژوهشی جدی است. از این رو در این تحقیق تلاش گردیده است تا نقش این عوامل از زوایای مختلف مورد بررسی و تحلیل قرار گیرد.
Study of environmental factors such as geographical and strategic situation، soil of the region، climate، water sources، and natural disaster such as earthquake، flood and outbreak of disease have had major influence in expansion and deflation of Qazvin as one of the Safavid's capitals which needed serious study. Therefore، the aim of this article is to study and analyze the role of these factors in various aspects. Qazvin is amongst cities which became important after being chosen as the Safavid's capital. Meanwhile، splendid period of improvement and urban expansion began during Shah Tahmasb. But after half century despite attempts made by Safavid's officials for urban development and prosperity، Qazvin could not change a lot. These reasons were environmental factors and natural disasters. Therefore، the capital moved into Isfahan during the reign of Shah Abbas I.
ملخص الجهاز:
قزوين از جمله شهرهايي است ، که پس از انتخاب آن به پايتختي صفوي، اهمبت ويژه و منحصر به فـردي يافـت و دوره درخشاني از عمران و توسعه شهري را در زمان شاه تهماسب آغاز کرد، اما با گذشـت نبم قرن و سعي و تلاش دولت مردان صفوي در گسترش و رونـق شـهري بـه دلايـل مختلف ، اين شهر نتوانست تغببرات چنداني را به خود بگبرد، که از جمله آنهـا عوامـل محبطي و بروز حوادث طببعي بوده است .
در ايـن دوره ، از نظر روند توسعه ، ساخت بناها و مسـاجد فـراو ان بـه همـراه احـداث قصـر و کـاخ سـلطنتي و 2 / 23 توسعه و رکود شهري قزوين ؛ پايتخت دوره صفوي و نقش عوامل طبيعي ٣ گسترش فضاي شهري جلوه اي جديد و خاص به اين شهر بخشبد، اما ديري نپايبـد کـه همـبن شهر پر رونق ، به دلايل مختلف ، که يکي از مهم ترين آن ها مي توانـد عوامـل و حـوادث طببعـي باشد، شکوه خود را از دست داد و پايتخت از اين شهر به اصفهان انتقال يافت .
امکانات توسعه شهري قزوين قزوين داراي شرايط جغرافبايي و امکانات طببعي خاصي بوده که آن را در طول تاريخ در خور اهمبت و توجه قرار داده است ، از جمله ي اين امکانات مي توان به موارد ذيـل اشـ اره کرد: ۱ـ شکل زمبن (ناهمواري ) شهر قزوين در بخشي از فلات مرکزي ايران در دامنه هاي جنوبي رشته کوه البرز واقع شده و تمام قسمت هاي شمالي و غربي و جنـوبي آن کوهسـتاني مـي باشـد و بـه دلبـل داشـتن ارتفاعات متعدد و بارندگي هاي متوسط از نقاط معتدل کشور به شمار مي رود.