Abstract:
بحث درباره کارکردها یا قلمرو دین در دنیای معاصر، از رشد بسیار زیاد وفزاینده ای برخوردار است. به رغم نگاه بدبینانه برخی مثل فروید، یا ژان پل سارتر، بسیاری از دین پژوهان رویکرد جدیدی به نام «رویکرد کارکرد گرایانه» نسبت به دین اتخاذ کرده اند. اینان بر کارکردهای مثبت دین تاکید می ورزند و دین را عهده دار رابطه فردی یا عبادی صرف نمی بینند؛ بلکه معتقدند که دین در همه حوزه زندگی بشر، نظیر مسائل تربیتی اخلاقی، حکومتی و اجتماعی، و معرفتی و… حضور جدی دارد و این امری است که به طور وضوح می توانیم در تمام آموزه های دین اسلام مشاهده کنیم؛ زیرا ارزشمندی آموزه های دینی در آینه فواید و کارکردهایشان قابل مشاهده هستند، و این را نسبت به مسائل و مباحث آخرالزمان و آینده بشری، یعنی مباحث موعود باوری در ادیان و مهدی باوری در اسلام می توان دید. در منابع مهم و اصیل آموزه های مهدوی می توان این کارکردها را به طرق مختلف دریافت کرد. نگارنده در این نوشتار در صدد این نیست که به همه این کارکردها به طور جامع و مستوفی بپردازد؛ بلکه مقصود این پژوهش آن است که به برخی از آنان که از اهمیت بیش تری برخوردارند، با تاکید بر اندیشه های عالم آل محمد صلی الله علیه و آله و سلم حضرت رضا علیه السلام به بحث بنشیند. بر همین اساس تلاش شده به برخی از کارکردهای مهم، مثل کارکردهای معرفتی، تربیتی اجتماعی، سیاسی و مدیریتی، تاریخی، اشاره گردد. البته در تحلیل و بررسی ها، همه آنان از اعتبار یکسان برخوردار نیستند؛ بلکه برخی جنبه مقدمی داشته، و برخی دیگر از اصالت و ویژگی خاص برخوردارند (همان طور که لابه لای بحث روشن خواهد شد). نتیجه مهم این کارکردها در مجموع باعث ظهور حق و غلبه آن بر باطل در کل نظام هستی خواهد شد.
In nowadays world، the discussion about functions or domain in religion has an increasing and very big growth. Despite the pessimistic approach of some like Feoud and Jean Paul Sartre، a large number of religion researchers have a new approach namely “Functional Approach” toward religion. These people emphasize on the functional approach in religion، and do not see the religion to be responsible for a mere individual relation or worship. They believe that religion effects and appears in all aspects of human’s life such as training، ethics، governmental-social issues، cognitive issues and so on. This issue is so clear and visible in all Islamic teachings. Because the value of its teachings can be seen in the mirror of its benefits and functions. This fact is very noticeable about the subjects on the “Last Days” and human’s future namely the subject on the “Promised One” in religions and in particular “Mahdaviyat” in Islam. One can deduce these functions in different ways from important and authentic sources on Mahdaviyat. The writer in this article does not attempt to look over all aspects of this topic completely. The aim of this research is to look over and discuss only those which are the most important with the emphasis on the thoughts of the Knowledgeable Imam of the Household of the Prophetp.b.u.h- his Excellency Imam Rezaa.s.. Based on this، we have tried to point out some of the important functions like cognitive، training-social، political، managerial and historical functions. Of course all of them will not have the same value in our research. Some of these functions have introductory values but some have the special and fundamental values. The important result of these functions in general، will cause the appearance of the truth and overcoming the vain in the globe.
Machine summary:
اگرچه همه فرق مسلمان به اين مسأله معتقدند و روايات فراواني را در اين زمينه از پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله و سلم نقل نموده‌اند؛ اما به نظر مي‌رسد تفكر شيعه اثني عشري در اين زمينه منحصر بفرد است؛ زيرا مهدي باوري در انديشه شيعه صرفاً به عنوان يك منجي آخرالزمان ديده نشده است؛ بلكه او امام و حجت خدا در زمين و او استمرار دهنده خط نبوت و امامت در پهنه گيتي است.
لذا هدف اصلي اين مقاله، تحليل و بررسي كاركردهاي مهدي باوري از نگاه امام رضا عليه السلام مي‌باشد؛ زيرا حضرت ثامن الحجج از اماماني است كه به مسأله مهدويت توجهي ويژه داشته‌اند و با روايات متعدد به تبيين وقايع آخرالزمان و به كيفيت ظهور فرزندش، امام مهدي عجل الله تعالي فرجه الشريف پرداخته‌اند؛ از جمله ولادت، اوصاف، شمايل، بشارت‌هاي كتاب‌هاي آسماني، حوادث و فتنه‌هاي كه قبل از ظهور رخ خواهد داد، غيبت و وضعيت مؤمنان در دوران غيبت، وظايف شيعه در عصر غيبت، چگونگي ظهور حضرت، ياران و همراهان امام مهدي عجل الله تعالي فرجه الشريف و پاك شدن زمين از لوث ستمكاران، بسط و گسترش عدالت، ضرورت وجود حجت در ميان مردم و خالي نبودن زمين از حجت الهي (شاكري، 1389، صص5 ـ 6).
يك) كاركردهاي معرفتي شيخ صدوق در اين باب، دو روايت از امام رضا عليه السلام در كتاب عيون اخبار آورده است: يكي از رسول مكرم اسلام صلي الله عليه و آله و سلم كه فرمودند: «هر كس بميرد و برايش امامي از فرزندان من نباشد، به مرگ جاهليت مرده است و به آنچه در جاهليت و اسلام عمل كرده است، مواخذه مي‌شود» (صدوق، 1378: ج2، ص58).
(
, 
, 
)
