Abstract:
مباحث مربوط به «مهدی موعود علیه السلام» همواره مورد توجه اندیشمندان مسلمان بوده است. به موازات تلاشهای صورتگرفته در تبیین صحیح آموزههای مهدوی، اسلامشناسان غربی هم از این موضوع غافل نمانده، در این مورد به اظهار نظر پرداختهاند. اما بیش تر این نظرات، سهوا و یا بعمد، از حقیقت مهدویت فاصله گرفتهاست. این امر، همت مضاعف مدافعان حریم امامت را در پاسخگویی به شبهات مطرح شده، طلب میکند. مقاله پیش رو، کوشیدهاست با بررسی و نقد برخی اظهارات اسلامشناسان غربی که در دایرهالمعارفهای معتبر درج گردیده، در جهت رفع ابهامات و تصحیح نگرشهای آنان در موضوع مهدویت، اقدام نماید. علت اصلی انتخاب دایرهالمعارفها را نیز میتوان در شهرت علمی و گستردگی مراجعات اهل تحقیق به مقالات آن دانست. از این رو، با انتخاب شش مدخل از چهار دایرهالمعارف معروف1؛[1] واژه مهدی از نگاه اسلامشناسان غربی و همچنین جایگاه این واژه در کتاب و سنت، از منظر آنان مورد بررسی قرارگرفتهاست.
Muslim scholars always have paid attention to the significant subject on the Promised Mahdia.s. . Parallel with the efforts done by the Islamic scholars to identify Mahdavi teachings، Western Islamicists have not ignored this topic and have given their opinions about it. But most of these opinions have turned away from the real truth of Mahdaviyat whether intentionally or not. This matter needs the double endeavors of the defenders of the secret field of Imamat in answering to the doubts in this regard. The mentioned article has tried to investigate and criticize some of the Western Islamicists views which are given in the main encyclopedias to clarify the doubts and correct their mistakes in the Mahdaviyat subject. The main reason for choosing these encyclopedias can be known in their scientific fame and the vast referring of the researchers to their articles. Because of this، we have investigated Western Islamicists viewpoint on the term "Mahdi" and also the position of the term in the Holy Book and Sunnah with selecting six items from four encyclopedias.
Machine summary:
در همه اين تعاريف، لغت مهدي در وجه اسم مفعول و به معني «هدايت شده» آمده است و در تبيين اصطلاح «مهدي»، عباراتي همچون: احياگر دين و عدالت، شخصيت اسلامي، يک لقب محترمانه، فرمانروا، و رهايي بخش انسانها از ظلم و ستم در آخرالزمان، به کار رفته است: «اين فرمانروا مهدي نام دارد؛ يعني کسي که به حق هدايت شده است…شخصيت اسلامي مهدي، به معني هدايت شده يا هدايت شده از سوي خداوند است» (رينگرن،1987: ج9، ص481).
«واژه مهدي به معني هدايت شده از سوي خداوند، لقب بسيار محترمانهاي بوده که مسلمانان در صدر اسلام براي پيامبر و چهار خليفه به کار ميبردند…اين واژه، به شخصيت فرجام شناختي دلالت دارد که حضور او در پيش از آخرالزمان به ايجاد عصر عدالت و ايمان واقعي منجر خواهد شد» (کرامر،1995: ص18 و ساشدينا، 1995: ص95).
خاستگاه عنوان مهدي و قائم لقب «مهدي» از ابتداي شکل گيري مهدويت، بر زبان معصومين رايج بوده و در روايات فراواني از پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم بيان شده است.
با توجه به مطالب عنوان شده در دايرةالمعارف هزاره گرايي، مدخل قائم آلمحمد؛ اين توضيح لازم است که با مراجعه به روايات ميتوان گفت: هيچ لقبي به اندازه «قائم» براي آن حضرت به کار نرفته است.
روايات فراوان نقل شده از پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم، به روشني، مهدي موعود را با اسم و عنوان و برخي جزئيات فردي معرفي کرده و در مورد حوادث پيش از ظهور و مقارن ظهور و ثمرات قيام او سخن گفته است.