Abstract:
رای وحدت رویه در حکم قانون است و در صورت تخلف دادگاه ها از آن، رای صادره در مرجع بالاتر نقض می شود. بی گمان، این قاعده تنها در مورد آرای معتبر و لازم الاجرا صدق می کند. لیکن، مفاد آرایی که به طرق مختلف ملغی و منسوخ شده اند اعتبار و رسمیت ندارد. چنین آرایی در واقع به نظریه های مشورتی و اندیشه های حقوقی شباهت دارد و الزامی برای محاکم ایجاد نمی کند. از اینجا اهمیت شناخت آرای معتبر از منسوخ آشکار می شود و ضرورت تفکیک آنها لازم می آید.
آرای معتبر در واقع آرایی هستند که تاکنون منسوخ نشده اند. از این رو، باید طرق الغای رای وحدت رویه را دریافت. اصولا تصمیم هیات عمومی دیوان عالی کشور مبنی بر تجدیدنظر در آرای سابق خود، راهکار عادی برای سلب اعتبار از آرای وحدت رویه قضایی محسوب می شود. لیکن، طریقه مزبور در حقوق ایران با انکار و تردید مواجه شده است. با وجود این، گذشته از اینکه موضع نظام حقوقی ما در این باره قابل نقد است، الغای آرای وحدت رویه از راه هایی دیگر نیز ممکن است:از سویی، با نسخ قوانین مجلس، آرای وحدت رویه مربوط به آنها بدون موضوع مانده و در نتیجه لغو می شود. از سوی دیگر، قانون گذار می تواند با وضع قانون جدید، آرای وحدت رویه مغایر را بی اثر سازد. زیرا به مقتضای قاعده برتری قانون بر سایر منابع حقوق، آرای وحدت رویه در صورت تعارض با قانون ملغی می شوند. در نتیجه، آرای وحدت رویه معتبر آرایی هستند که به یکی از شیوه های بالا لغو نشده اند.
In modern legal systems there are a variety of sources of law. Judicial precedent is one of the legal sources; thus، precedents of Supreme Court، like enactments of parliament، are enforceable in courts. This similarity between precedents and acts impose many problems as role of Supreme Court in interpretation of laws.
But the most important problem is the possibility of changing previous precedent by posterior one. In our legal system legislator has provided Supreme Court from such changes. Whereas، such act seemed to be conflicting with legal principles and constitutional law; general assembly of Supreme Court cannot conflict enactments of parliament but it can change its previousprecedents.
Also legislator، by enacting laws، can rescinded judicial precedents; because، in hierarchical ordering of legal rules، precedents are inferior to enactments. So if judicial precedent conflict by law will be revoked.