Abstract:
ﭘﺮﺳﺶ اﺻﻠﻲ در اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ آﻳﺎ در ﻧﻈﺮﻳﻪ اﺧﻼﻗﻲ ﻛﺎﻧﺖ ﻣﻤﻜﻦ اﺳـﺖ ﻓﺎﻋـﻞ اﺧﻼﻗﻲ در ﺗﺸﺨﻴﺺ ﺣﻜﻢ ﺻﺤﻴﺢ اﺧﻼﻗﻲ دﭼﺎر اﺷﺘﺒﺎه ﺷﻮد ﻳﺎ ﺧﻴﺮ. ﺑﺮای ﭘﺎﺳﺦ ﺑـﻪ اﻳـﻦ ﭘﺮﺳﺶ اﺑﺘﺪا ﺑﻪ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺟﺎﻳﮕﺎه ﺣﻜﻢ اﺧﻼﻗﻲ اﺷﺘﺒﺎه در ﻧﻈﺮﻳﻪ اﺧﻼﻗﻲ ﻛﺎﻧﺖ ﻣﻲﭘـﺮدازﻳﻢ و ﺳﭙﺲ ﺑﺎ ﺑﻴﺎن دو اﺻﻞ اﺳﺎﺳﻲ ﻧﻈﺮﻳﻪ اﺧﻼﻗﻲ ﻛﺎﻧﺖ ﻳﻌﻨﻲ اﺻﻞ ﻛﻠﻴﺖ اﺣﻜـﺎم اﺧﻼﻗـﻲ و اﺻﻞ ﺧﻮدآﻳﻴﻨﻲ اراده ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﻴﻢ ﻛﻪ از ﻧﻈﺮ ﻛﺎﻧﺖ اﻳﻦ دو اﺻﻞ دارای وﺣﺪتاﻧﺪ و اﻳﻦ وﺣﺪت ﺑﺮای ﻧﻈﺮﻳﻪ اﺧﻼﻗﻲ او ﻳﻚ اﻣﺮ اﺳﺎﺳﻲ اﺳﺖ. ﻫﻤﻴﻦ اﻣﺮ ﺑﺎﻋـﺚ ﻣـﻲﺷـﻮد ﻛﺎﻧـﺖ ﻧﺘﻮاﻧﺪ در ﻧﻈﺮﻳﻪ اﺧﻼﻗﻲ ﺧﻮد اﻣﻜﺎن ﺣﻜﻢ اﺧﻼﻗﻲ اﺷﺘﺒﺎه را ﺑﭙﺬﻳﺮد.
Machine summary:
ﺑﺮای ﭘﺎﺳﺦ ﺑـﻪ اﻳـﻦ ﭘﺮﺳﺶ اﺑﺘﺪا ﺑﻪ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺟﺎﻳﮕﺎه ﺣﻜﻢ اﺧﻼﻗﻲ اﺷﺘﺒﺎه در ﻧﻈﺮﻳﻪ اﺧﻼﻗﻲ ﻛﺎﻧﺖ ﻣﻲﭘـﺮدازﻳﻢ و ﺳﭙﺲ ﺑﺎ ﺑﻴﺎن دو اﺻﻞ اﺳﺎﺳﻲ ﻧﻈﺮﻳﻪ اﺧﻼﻗﻲ ﻛﺎﻧﺖ ﻳﻌﻨﻲ اﺻﻞ ﻛﻠﻴﺖ اﺣﻜـﺎم اﺧﻼﻗـﻲ و اﺻﻞ ﺧﻮدآﻳﻴﻨﻲ اراده ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﻴﻢ ﻛﻪ از ﻧﻈﺮ ﻛﺎﻧﺖ اﻳﻦ دو اﺻﻞ دارای وﺣﺪتاﻧﺪ و اﻳﻦ وﺣﺪت ﺑﺮای ﻧﻈﺮﻳﻪ اﺧﻼﻗﻲ او ﻳﻚ اﻣﺮ اﺳﺎﺳﻲ اﺳﺖ.
ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ و ﺑﻨﺎﺑﺮ ﺗﻌﺒﻴﺮ ﻛﺎﻧﺘﻲ، ﻋﻤﻠﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺣﻜﻢ وﻇﻴﻔﻪ اﺳـﺖ، اﻣـﺎ ﻣﻄـﺎﺑﻖ ﺑـﺎ وﻇﻴﻔﻪ ﻧﻴﺴﺖ، ﻋﻤﻠﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﺎﻋﻞ آن ﺑﺮ اﻳﻦ ﺑﺎور اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ اراده ﻛﻨﺪ ﻛﻪ آن ﻋﻤﻞ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻗـﺎﻧﻮن ﻛﻠﻲ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﻮد، اﻣﺎ در واﻗﻊ آن ﻋﻤﻞ ﻣﻤﻜﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﺑﺪون ﺗﻨﺎﻗﺾ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻗﺎﻧﻮن ﻛﻠﻲ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﻮد.
ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﻳﮕﺮ، ﭼﺮا ﻛﺎﻧﺖ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﭙﺬﻳﺮد ﻛﻪ ﻓﺎﻋـﻞ اﺧﻼﻗـﻲ ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ در ﺗﻌﻴﻴﻦ اﺧﻼﻗﻲ ﺑﻮدن ﻳﻚ ﻋﻤﻞ دﭼﺎر اﺷﺘﺒﺎه ﺷﻮد؟ ﺑﺮای ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ اﻳﻦ ﭘﺮﺳﺶ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ دو اﺻﻞ ﻣﻬﻢ از اﺻﻮل ﻧﻈﺮﻳﻪ اﺧﻼﻗﻲ ﻛﺎﻧﺖ، ﻳﻜـﻲ اﺻـﻞ ﺧـﻮدآﻳﻴﻨﻲ اراده و دﻳﮕﺮی اﺻﻞ اﻋﺘﺒﺎر ﻋﺎم اﺣﻜﺎم اﺧﻼﻗﻲ ﻳﺎ اﺻﻞ ﻛﻠﻴﺖ ﻳﺎ ﻋﻴﻨﻴﺖ اﺣﻜﺎم اﺧﻼﻗـﻲ ﺑﭙـﺮدازﻳﻢ و ﺳـﭙﺲ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ اﻳﻦ دو اﺻﻞ از ﻧﻈﺮ ﻛﺎﻧﺖ ﭼﻪ ﻧﺴﺒﺘﻲ ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ دارﻧﺪ.
)ﻛﺎﻧﺖ، 9631، ص08( وﺣﺪت اﻳﻦ دو اﺻﻞ، ﻳﻌﻨﻲ اﺻﻞ ﺧﻮدآﻳﻴﻨﻲ و اﺻﻞ ﻛﻠﻴﺖ ﻳﺎ ﻋﻴﻨﻴﺖ اﺣﻜﺎم اﺧﻼﻗﻲ، ﻳﻚ اﻣـﺮ اﺳﺎﺳـﻲ در ﻧﻈﺮﻳﻪ اﺧﻼﻗﻲ ﻛﺎﻧﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ او ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ از آن ﺻﺮف ﻧﻈﺮ ﻛﻨﺪ.
ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﻳﮕﺮ، ﻣﻤﻜﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﺣﻜﻤﻲ اﺧﻼﻗﻲ ﺑﻪ ﺣﻜﻢ وﻇﻴﻔﻪ ﺑﺎﺷﺪ، اﻣﺎ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ وﻇﻴﻔﻪ ﻧﺒﺎﺷﺪ و اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﺪان ﻣﻌﻨﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻧﻈﺮﻳﻪ اﺧﻼﻗﻲ ﻛﺎﻧﺖ ﻣﻤﻜﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﺷﺨﺺ در ﺗﺸﺨﻴﺺ ﺣﻜﻢ اﺧﻼﻗﻲ دﭼﺎر اﺷﺘﺒﺎه ﺷﻮد.