نفاق؛ اصطلاح سیاسی قرآن کریم Journal Article

قرآن کریم، اصطلاحات سیاسی منحصر به فردی دارد. یک نمونه از آن اصطلاح «منافقین» است. این واژه از اختصاصات کتاب آسمانی قرآن کریم است که تا پیش از نزول وحی در مفهوم سیاسی، استعمال نشده است. البته واژه نفاق و مشتقات آن فقط در سوره های مدنی آمده است. برخی از مفسرین؛ مانند مرحوم علامه طباطبایی، استعمال این واژه در سوره های مدنی را دلالت بر نکته خاصی نمی دانستند؛ حال آنکه در این تحقیق، ثابت شده که استعمال واژه منافقین در سوره های مدنی به دلیل شکل گیری حکومت اسلامی است؛ چرا که اگر چنین حکومتی شکل نگرفته بود، هویتی سیاسی به نام منافقین به وجود نمی آمد.

برخی از مفسرین؛ مانند مرحوم علامه طباطبایی، استعمال این واژه در سوره‌های مدنی را دلالت بر نکته خاصی نمی‌دانستند؛ حال آنکه در این تحقیق، ثابت شده که استعمال واژة منافقین در سوره‌های مدنی به دلیل شکل‌گیری حکومت اسلامی است؛ چرا که اگر چنین حکومتی شکل نگرفته بود، هویتی سیاسی به نام منافقین به‌وجود نمی‌آمد. به عقیده ایشان با تدبر و موشکافی حوادثی که در زمان رسول خدا رخ داد و فتنه‌های بعد از رحلت آن حضرت، نادرستی چنین برداشتی معلوم می‌گردد؛ چرا که هیچ دلیل قانع‌کننده‌ای برای اختصاص نفاق در مدینه در دست نیست. به عقیده صاحب تفسیر نمونه، منافق در حقیقت، مخالف اسلام است و لذا مخالفان در زمان بعثت در مکه، از مخالفت آشکارا با اسلام ترسی نداشتند؛ اما در مدینه به علت ضعف منافقین و قوت جامعه اسلامی، آنان چاره‌ای جز پنهان‌کاری نداشتند؛ بلکه عوامل نفوذی اساسا بعد از پیروزی، جلوه‌گر می‌شوند: مسأله نفاق و منافقان در اسلام، از زمانی مطرح شد که پیامبر9 به «مدینه» هجرت فرمود. دقیقا به همین خاطر است که قرآن کریم، توجه سپاهیان اسلام را به این امر مهم جلب می‌کند که گمان نکنید دشمنان شما، فقط کافران و مشرکین مکه هستند، بلکه علاوه بر آنها گروه منافقین نیز هستند که در میان شما حضور دارند و باید از وجود آنان با خبر باشید و در تمییز صف مؤمنان از گروه منافقان، اقدام کرد.