Abstract:
واژه «محبت» و مفهوم آن، در فرهنگ قرآن کریم جایگاه ویژه دارد. این نوشتار درصدد است تا از طریق بررسی تعامل معنایی واژه محبت با برخی از واژگان نظیر مودت، ولایت، عبادت، رحمت، حنان، رأفت و شفقت و تقابل معنایی آن با برخی دیگر، نظیر کراهت، بغض و عداوت، و همچنین از طریق بررسی برخی دیگر از عناصر زبانی قرآن مانند اراده و اختیار، فطرت، معرفت، تقوا، که به گونه ای با مفهوم محبت در کاربردهای قرآنی ارتباط پیدا می کند، چگونگی روابط مفهومی محبت را با دیگر واژگان همسان و غیرهمسان در حوزه زبان قرآن تبیین و آشکار نماید. محبت، به معنای میل طبع همراه با حکمت و نزدیکی بین دو چیز است که اطاعت و وابستگی به محبوب را نتیجه دهد؛ بعد معنوی یک پیوند و برطرف کننده نیاز نفسانی انسان و همچنین کشش ذاتی برای رسیدن به نوعی کمال است. از سوی دیگر، محبت نقطه اتصال مفاهیم شاخص قرآنی همچون ایمان، اختیار و اطاعت و دوری از گناه است. این نوشتار نشان می دهد که نقش محبت در فرهنگ قرآنی نقشی اساسی است؛ زیرا نقطه اتصال بسیاری مفاهیم قرآنی محبت، حب و محبوب است.
Machine summary:
"در روایات مختلفی نیز بر این مطلب تأکید شده است؛ از جمله: «هل الإیمان إلا الحب و البغض» (کلینی، 1365، ج 2، ص 125) و «هل الدین إلا الحب» (همان، ج 8، ص 79)؛ آیا دین جز محبت است، و محبت جز طلب محبوب؟ اهمیت موضوع محبت آن گاه بیشتر نمایان می شود که بدانیم اگر خداوند محبت و عشق به خود را در انسان ها قرار نمی داد، انسان مهم ترین ابزار خود برای رسیدن به کمال وجودی را از دست می داد.
ولی اگر «ولایت»، محبت نیز تفسیر شود (چنان که برخی مفسران به آن اشاره نموده اند) (طباطبائی، 1417ق، ج 6، ص 7)، با توجه به تعریف قرآن از محبت حقیقی ـ که لازمه آن اطاعت و فرمان برداری است ـ در این آیه، ولایت به معنای سرپرستی و اطاعت است؛ زیرا همان گونه که گفته شد، قرآن وقتی محبت را در مورد انسان ها نسبت به هم و یا انسان نسبت به خداوند به کار می برد، منظورش (مانند آیه 31 سوره آل عمران)، اساسا محبت به معنای سرسپردگی و مطابعت از محب است.
به بیان دیگر، با توجه به محبت الهی که در درون همه انسان ها به عنوان نقطه شروع استکمال آنها، قرار داده شده است، حب محبوب (خداوند)، باعث اطاعت از اوامر او می شود و اطاعت از او، تقوا را در درون انسان بارور می کند و با افزایش تقوا، محبت خداوند نیز رو به فزونی می نهد و این روند تا رسیدن به کمال انسانی ادامه دارد."
(
, 
, 
)
