Abstract:
توحید اساس باورهای فرد و هسته ی مرکزی جهان بینی انسان را تشکیل می دهد و از این جهت مهمترین مولفه در هندسه معرفتی و شخص تلقی می گردد. بر همین مبنا اولین، مهم ترین و سرلوحه دعوت همه پیام آوران الهی همین بوده است. این اهمیت و حساسیت، موجب شده است تا مبانی، مولفه ها و چارچوب چنین اعتقادی در معرض رصد دائمی مکاتب، گروه های علمی و فرقه های مختلف قرار گرفته است. اینکه چه اعمال و رفتارهایی، انسان موحد را از توحید به شرک می برد و چگونه باید عمل نمود تا توحید دچار تزلزل نشود. از جمله مسائلی که در این زمینه دارای حساسیت بوده و بسیار مورد توجه قرار گرفته است، مسئله توسل می باشد، اینکه توسل چه هنگام شرک آلود شده و در چه هیاتی با توحید منافات نداشته بلکه تقویت باورهای توحیدگرا و خداپرستی است. معنای توحید و حقیقت آن و چیستی و چگونگی توسل و تبیین مرز این دو و هماهنگی رفتارهای توسل گونه با تعالیم قرآنی و روایی، مسئله ای است که مقاله حاضر با شیوه کتابخانه ای و روشی توصیفی تحلیلی با بهره گیری از منابع و ابزار کتابخانه ای به آن پرداخته و به ابهامات و سئوالات اساسی و مهمی در این خصوص پاسخ گفته است.
Machine summary:
"(همان) نامگذاری چنین ارتباط و توجهی را برای غیر خداوند (اولیاء) بهعنوان توسل در فرهنگ برخی مردم، آن را از معنای حقیقی خود که (عبادت کردن اولیاء محسوب میشود) خارج نمیکند، بدین جهت صاحب المنار توجه و توسل به اولیاء الهی را در ردیف اعمال شرکآلود مشرکان زمان بعثت پیامبر( دانسته و به صراحت این عمل را عبادت اولیاء و شرک به خدای متعال میداند، هرچند که ممکن است این عمل از روی نادانی و جهل انجام شود.
» (همان:295ـ296) علامه طباطبائی در ادامه به مذمت خدای متعال نسبت به عملکرد مشرکان میپردازد (و با فرق گذاشتن بین عمل مشرکان با عمل شیعیان در توسل به انبیاء و اولیاء) میفرماید: «و اگر خدای متعال، مشرکین را مذمت فرمود: برای این است که آنها میگفتند: (ما نعبدهم إلا لیقربونا إلی الله زلفی( (زمر/ 3) یعنی ما غیرخدا را میپرستیم تا آنها ما را به خدای تعالی نزدیک کنند، که این گفتارشان ظاهر در این است که به غیرخدا استقلال دادهاند و در عبادت تنها همان غیرخدا را درنظر میگرفتند نه خدای تعالی را، و اگر گفته بودند، ما تنها خدا را میپرستیم، و در عین حال از ملائکه و یا رسولان و اولیای خدا امید داریم که با اذن خدا، نظری به ما داشته باشند، هرگز مشرک نبودند، بلکه شرکای آنان همان جنبه را میداشت که کعبه در اسلام دارد."