Abstract:
در این تحقیق، 10 مدل PSIAC، MPSIAC، EPM، Fournier، Douglas، Musgrave، Stehlik، Kirkby، Geomorphology و Hydrophysical با هدف تعیین مناسب ترین مدل برای برآورد فرسایش و رسوب در حوزه آبخیز بابلرود مازندران مورد بررسی قرار گرفتند. به منظور ارزیابی مدل های مورد استفاده و تعیین مدل مناسب، از داده های مشاهده ای و اندازه گیری شده رسوب (آمار 43 ساله ایستگاه قران تالار) استفاده گردید. روش های آماری مورد استفاده در این تحقیق جهت ارزیابی نتایج، شامل آزمون t جفتی، ضریب همبستگی (R)، اختلاف نسبی، BIAS، RE و RMSE می باشد. نتایج نشان داد که در سطح اطمینان 95%، اختلاف معنی داری بین داده های مشاهده ای و نتایج مدل MPSIAC وجود نداشته و همچنین مدل مذکور با مقادیر اختلاف نسبی، BIAS، RE و RMSE به ترتیب 93/7، 013/0، 35/7 و 63/8، با ضریب همبستگی 86/0 مناسب ترین مدل برای برآورد رسوبدهی در حوزه آبخیز بابلرود شناخته شد. پس از مدل MPSIAC، مدل Geomorphology با مقادیر اختلاف نسبی، ضریب همبستگی، BIAS، RE و RMSE به ترتیب 98/10، 78/0، 02/0، 34/12 و 95/11 و نیز عدم اختلاف معنی دار در سطح اطمینان 95%، مدلی مناسب تشخیص داده شد.
Machine summary:
راستگو و همکاران (١٣٨٥)، مقدار فرسايش و رسوب حوزه آبخيز تنگ کنشت را با استفاده از مدلهاي MPSIAC و EPM برآورد کردند و نتيجه گرفتند که مدل MPSIAC نتايج بهتري را نسبت به مدل EPM براي حوزه مورد نظر ارائه داده است (راستگو و همکاران، ١٣٨٥).
در تحقيق حاضر، کارايي و دقت ١٠ مدل تجربي PSIAC،MPSIAC ،EPM ،Fournier ، Douglas،Musgrave ،Stehlik ،Kirkby ،Geomorphology و Hydrophysical در حوزه آبخيز بابلرود بر اساس دادههاي مشاهدهاي و اندازهگيري شده در ايستگاه رسوب سنجي قران تالار و با استفاده از روشهاي آماري مختلف ، جهت تعيين مدل مناسب براي برآورد فرسايش و رسوب، مورد ارزيابي قرار گرفت .
که در اين تحقيق ، جهت تعيين مقادير رسوب و فرسايش و تبديل آنها به يکديگر از نسبت تحويل رسوب (SDR) استفاده گرديد که رابطه آن به صورت زير ارائه شده است (رنفرو، ١٩٧٥؛ افسري و قدوسي، ١٣٩٠): (به تصویر صفحه رجوع شود) A: مساحت حوزه آبخيز بر حسب مايل مربع .
جدول (٢) نتايج برآورد رسوب و فرسايش در حوزه آبخيز بابلرود با استفاده از مدلهاي مورد آزمون (به تصویر صفحه رجوع شود) نتايج روشهاي آماري مورد استفاده در اين تحقيق براي تمامي مدلهاي تجربي مورد آزمون در جداول زير ارائه گرديده است .
نتايج حاصل از ارزيابي ١٠ مدل مورد استفاده در اين مطالعه ، نشان داد که مدل MPSIAC با مقادير اختلاف نسبي، BIAS،RE و RMSE به ترتيب ٧/٩٣، ٠/٠١٣، ٧/٣٥ و ٨/٦٣، با ضريب همبستگي ٠/٨٦ مناسب ترين مدل (٧٦٦٥٩/٨٩٦ تن در سال) براي برآورد رسوبدهي در حوزه آبخيز بابلرود بوده و از بيشترين دقت و کارايي برخوردار است .