Abstract:
آداب، ارزشها، مراسم و باورهای فرهنگی، پیشینه تاریخی، فرهنگی، دینی و هویّت اجتماعی هر جامعه را شکل میدهند. ارزشها و هنجارها در هر جامعه به عنوان مرجع رفتار شناخته میشوند و بر این اساس بررسی مراسم و مناسک که تجلّی اعتقادات دینی هستند، اهمّیّت زیادی دارد. مراسم و آیینهای دینی، موجب آمیختگی نمادین روحیّات معنوی و جهانبینی میشوند و به این ترتیب، کارکرد اصلی دین به مثابه نظام فرهنگی، از خلال مناسک جمعی و بزرگ انجام میپذیرد. فرهنگ شیعی، با قیام و شهادت اما حسین و عزاداری برای آن حضرت، درآمیخته است. در واقع، عزاداری، نمادی از احیای ارزشهایی است که قهرمان این واقعه، بر سر حفظ آنها از جان خویش و نزدیکان و یاران باوفایش گذشته است. عزاداری امام حسین نقش اساسی و مهمّی در فرهنگ مردمان این سرزمین ایفا میکند؛ به گونهای که شاید بتوان ادعا کرد، از تمام آیینها و مناسکی که در نقاط مختلف کشور اجرا میشود، این آیین مذهبی فراگیرتر و ژرفتر است. نمایش گوناگونی این آیینها از رسانه ملّی، جامعه را با انواع این مراسم آشنا میسازد و به غنیسازی برنامههای مناسبتی یاری میرساند.
Machine summary:
شکل سنتي تئاتر ايراني يعني تعزيه و نيز روضه ، سفرههاي نذري، دسته هاي زنجيرزني ، هيئت هاي سينه زني يا عزاداري و مجالس مکرر و متعددي که تحت تأثير اين گفتمان، حيات ديني مردم را تشکيل مي دهند، همه بيانگر تکثر تجليات گفتمان کربلا در زندگي مردم هستند.
(سلامي ، سمنان، ١٣٨٥) در سالهاي اخير روستايي ها سنج ، طبل ، دهل ، زنجير، علم ، پرده، پارچه هاي سياه، شال، بلندگو و همه آنچه را که لازم است ، )رجوع شود به تصویر صفحه) از شهر خريداري مي کنند و به آبادي مي آورند، اما در گذشته همه اين ابزارها دست ساز صنعتگران محلي بود؛ از جمله نوعي طبل يا دهل محلي به نام آگم «gama» يا آگيم «gima» که از دو يا سه تخته خميده تشکيل شده بود.
چاووشخواني در آران و بيدگل معمولا يک هفته مانده به شروع ماه محرم، افرادي به نام «چاووشي » با در دست گرفتن يک پرچم کوچک (چوب آن از جنس ني و گاهي هم از خيزان و پارچه آن به رنگ قرمز و مثلث شکل است ) سوار بر اسب در کوچه ها و معابر به حرکت درمي آمدند و با خواندن اشعاري مناسب مردم را از آمدن ايام سوگواري مطلع مي ساختند: اي اهل عزا مــاه محرم شده نزديــک ايام غم و محنت و ماتم شده نزديـک اي اهل عزا خون دل از ديـده بباريــد چون ماتم سالار شهيدان شده نزديـک چاووش عزاي شه دين مي رسـد از راه گويد به نوا غافـله غـم شـده نزديـک يا: محــرم آمد و ماه عـزا شــد جهان يکسر همه ماتم سرا شـد بباريد از دو ديده اشک ماتم دلم خون بهر شاه کربـلا شــد با شروع حرکت چاووشهاي عزا، به دستور باباي محله ، جوانان، اقدام به سياهپوش کردن حسينيه و بستن تکيه مي کردند.
نوحه نوعي از مرثيه هاي مذهبي است که با آهنگ و لحن خاص در مجالس سوگواري امام حسين ع همراه با مراسم سينه زني و زنجيرزني خوانده مي شود.