Abstract:
مثل ها جمله هایی کوتـاه، گـاه اسـتعاری و آهنگـین ، مشـتمل بـر تشـبیه بـا مضمون حکیمانه و برگرفته از تجربیات مردم هستند. در ایـن جمـلات کوتـاه مفاهیم بسیاری قابل بازیابی است . مفاهیمی که گاه تکمیل کننده فرهنگ عمومی یک جامعه هستند. در این مقاله مثل هایی مورد اشاره واقع شدهاند که در آنها به اعضای خانواده و روابط میان آنها اشاره شده است . ایـن اعضـا عبارتنـد از: زن (همسر)، مرد (شوهر)، پدر، مادر، دختر، پسر، بـرادر، خـواهر، دامـاد، عـروس، باجناق، جاری، خاله ، عمه ، دایـی و عمـو. بررسـی هـر کـدام از ایـن مثـل هـا ویژگی های این شخصیت ها را در میـان افـراد جامعـه و در فرهنـگ مـردم تـا حدودی آشکار می سازد
Machine summary:
امروزه بسـياري از امثـال کهـن هنـوز ميـان مردم رواج دارد که اين امر نشان مي دهد، بسياري از عادات و خلقيـات امـروز مردم، شبيه به عادات و رسوم قـرنهـا پـيش اسـت و ايـن نکتـه در مطالعـات مردمشناسي و جامعه شناسي قابل تأمل و توجه است .
مفهوم خانواده خانواده گروهي است متشکل از افـرادي کـه از طريـق پيونـد زناشـويي ، هم خوني يا پذيرش، با يکـديگر بـه عنـوان شـوهر، زن، مـادر، پـدر، بـرادر، خواهر و فرزند در ارتباط متقابلند و فرهنگ مشترکي پديد آورده و در واحد خاصي زندگي مي کنند (ساروخاني ، ١٣٧٥: ذيل خانواده).
١. اين جدول از مثل هاي موجود در منبع زير تنظيم شده است : حسن ذوالفقاري (١٣٨٩) فرهنگ جامع ضرب المثل هاي فارسي ، ٢جلد، تهران: معين .
(آذري) براي برخي زنان گاهي زندگي مشترک سـختي هـايي بـه همـراه دارد: دلـم خوش است شوهر دارم، سايه بالا سر دارم.
(لکـي ) حـلال کـردن مادر آنقدر مهم است که : اگر مادر حلال نکند، خاک قبول نمي کند (بيرجندي) و اما پدر از هر جهت انتقالدهنده صـفات بـه فرزنـدان اسـت : آنچـه پـدر ريخته فرزند جمع مي کند (آذري) يا پسر اگر به پـدر نبـرد اجـاق کـور اسـت (بختياري) اطاعت از پدر واجب است و فرمان پدران، طاعت يزدان است .
(لارستاني ) پسر و دختر پسردوستي در فرهنگ جامعه ريشه دوانـده اسـت : خانـه پسـردار را شـب نمي گيرد.
(آذري) پسر مثـل دايـي اش مـي شـود و دختر مثل خاله اش.
عمه هم مثل خاله خوب اسـت و مهربان اما نـه بـه صـميميت خالـه .