Abstract:
ضمایر پوچواژهای ضمایری هستند که به هیچ چیز در جهان خارج ارجاع داده نمی شوند و حضورشان در جمله تنها برای اغنای ویژگی های نحوی است ، به همین دلیل به آن ها جاپرکن نیز اطلاق می شود. این ضمایر برخلاف اکثر واحدهای واژگانی که سه ویژگی نحوی، واجی و معنایی دارند، ازنظر معنایی تهی قلمداد می شوند. لذا کاربردشان در جمله بیشتر به دلایل نحوی صورت می گیرد و بیش از همه با اصل فرافکن بیشینه ارتباط پیدا می کنند. این ضمایر در زبان های هند و اروپایی از تنوع چشمگیری برخوردارند و معمولا در سه ساخت آب و هوایی ، ارتقایی و غیرشخصی مورد استفاده قرار می گیرند. در این مقاله به این پرسش اساسی پرداخته شده است که چنین ضمایری در زبان فارسی نیز وجود دارند یا خیر و در صورت وجود، کاربرد آنها در چه ساخت هایی صورت می گیرد؟ با در نظر گرفتن این فرض که زبان فارسی نیز دارای ضمیر پوچواژهای است ، به بررسی ساخت های مختلف این زبان پرداخته شد و مشخص شد که ضمیر پوچواژهای در بعضی از ساخت های این زبان وجود دارد. اگر چه از آنجاکه زبان فارسی یک زبان ضمیرانداز است ، این ضمیر می تواند به صورت پنهان و بدون تظاهر آوایی به کار برده شود. هدف از این مقاله ، بررسی وجود و یا عدم وجود ضمیر پوچواژه ای در زبان فارسی است که در طول مقاله به آن پرداخته شده است .
Machine summary:
دانشجوی کارشناسی ارشد گروه زبانشناسی ، دانشکدة ادبیات، تاریخ و زبانهای خارجی ، دانشگاه الزهرا (س )، تهران، ایران دریافت : ٨٩/٥/٤ پذیرش : ٨٩/٩/٧ چکیده ضمایر پوچواژهای ضمایری هستند که به هیچ چیز در جهان خارج ارجاع داده نمی شوند و حضورشان در جمله تنها برای اغنای ویژگی های نحوی است ، به همین دلیل به آن ها جاپرکن نیز اطلاق می شود.
مهم تر از همه این است که این ضمیر در جهان خارج به شخصی دلالت می کند، پس دارای محتوای معنایی نیز می باشد؛ برخلاف ضمیر من در این جمله ضمیر «این » در جملة زیر فقط دو ویژگی واجی و نحوی دارد و چون به هیچ چیز در جهان خارج اشاره نمی کند، نمی توان برای آن محتوای معنایی قائل شد: این روشن است که دروغ می گویی به این قبیل ضمایر پوچواژه گفته می شود و آوردن آنها در جمله معمولا فقط برای اغنای ویژگی های نحوی مثل نیاز جملات زماندا ر به فاعل است .
درزی (١٣٨٤: ١٥٥) معتقد است شواهدی وجود دارد که نشان می دهد در زبان فارسی نیز چنین ساخت هایی موجودند و فاعل بند درونه آنها می تواند ارتقاء یافته و به جایگاه فاعل محمول ارتقایی منتقل شود.
حتی در صورتی که چنین ساخت هایی در زبان فارسی وجود نداشته باشند، باز هم حضور ضمیر پوچواژهای همراه با بعضی محمولها قابل درک است ؛ به این شکل که رابطة دسته ای از محمولها با جایگاه موضوع بیرونیشان متفاوت با دیگر محمولهاست .