Abstract:
حفاظت از محیط زیست یکی از موضوعات امروزی بشریت میباشد. لذا برای مقابله با آثار مخرب رفتارهای بشر در محیط زیست جامعه بین المللی به اقدامات مختلفی پرداخته است. این اقدامات هم در سطح داخلی از طریق وضع قوانین مناسب و هم در سطح بین المللی در چارچوب معاهدات بین المللی ملاحظه میشود. با توجه به اینکه اسلام دینی است که محدود به یک زمان و یا مکان خاص نمیباشد و برای تمام موضوعات در هر زمان و مکانی راهکاری را ارائه میدهد، چگونکی برخورد اسلام با مسایل زیست محیطی و راهکارهای حقوقی مختلفی که با توسل به آنها قانونگذاران میتوانند به تدوین قوانین مناسب بپردازند در این مقاله مورد بررسی قرار گرفته اند. در حقوق اسلام احکامی وجود دارند که میتوان با توسل به آنها به حل موضوعات مختلف در زمانهای و در تمامی جوامع پرداخت. شارع اسلامی با استناد به این احکام میتواند به حل موضوعات زیست محیطی بپردازد. در این مقاله به بررسی این احکام می پردازیم
Machine summary:
"پس هرکس آن را زیر پا له کند فرشته نگهبان او را لعنت میکند"(میزان الحکمه،همان،ص 95)همچنین فرمودهاند"اجر سیراب کردن درخت مانند سیراب کردن مومن میباشد"(بحار الانوار،ج 9،ص 414 اسلام و محیط زیست،آیه اله جوادی آملی-قم مرکز نشر اسراء،1386،ص 200) بند 2-احکام کلی و عام در رابطه با محیط زیست با توجه به اینکه ممکن است در زمانهای مختلف موضوعاتی مطرح شوند که در صدر اسلام مطرح نمیبودند و با توجه به اینکه بنا به آیه 89 سوره نحل که میفرماید "این کتاب را که برتو نازل کردیم بیانگر همه چیز است"بنابراین باید احکام سایر موضوعاتی که حکم صریحشان در قرآن نیامده و یا در روایات و احادیث نقل نشده اند را در سایر احکام اسلامی یافت و آن احکام کلی و عام میباشند.
از قاعده اتلاف قاعده دیگر بدست میآید و آن قاعده احترام به مال مردم میباشد یعنی عدم تعدی و تصرف مال دیگری که نتیجه حاصل از آن این است که در فرض تعدی و تجاوز متصرف و متجاوز مسئول و ضامن خسارات وارده میباشد(سید مصطفی محقق داماد"قواعد فقه"بخش مدنی 1388 ص 213)محیط زیست از اموال مشترک میباشد و بنابراین تجاوز و تعددی به آن تجاوز به حقوق عامه محسوب شده و دولت به عنوان مدعی العموم جامعه باید در جهت رفع تجاوز اقدام نماید."