شکایات روستاییان آذربایجان به مجلس بیست و یکم شورای ملی (1346-1342 ه ش) Journal Article

با شکل گیری نهاد مجلس، فرهنگ عریضه نویسی در ایران، مجرای تازه ای برای پی گیری شکایت ها و رسیدن به خواسته های خویش یافت؛ به نحوی که از نخستین روز های شروع به کار مجلس، کمیسیون ویژه ای تحت عنوان «کمیسیون عرایض» پا به عرصه وجود نهاد. اسناد عرایضی که از مجلس شورای ملی تاکنون محفوظ مانده، کمک بسیاری به درک تاریخ اجتماعی دوره معاصر می نماید. تا به حال، آماری از اسناد عرایض به تفکیک ادوار مختلف مجالس شورای ملی ارائه نشده است. روستاییان آذربایجان چه شکایاتی را به مجلس بیست و یکم شورای ملی (46ـ1342هـ.ش.) فرستاده اند؟ این شکایات شامل چه موضوعاتی است؟ شکایات چه مسیری را تا رسیدن به نتیجه طی می کرده است؟ عملکرد مجلس در قبال این عرایض به چه صورت بوده؟ و... . این ها سوالاتی است که در این مختصر بدان پرداخته خواهد شد. از آن جا که قانون مهمی چون اصلاحات ارضی در مجلس بیست و یکم و به تصویب رسیده، بخش مهمی از اسناد عرایض حول محور همین موضوع بوده است؛ به ویژه اینکه آذربایجان به عنوان اولین منطقه جهت آزمایش این طرح برگزیده شده است. عرایض مربوط به شکایات ارباب ـ رعیتی نشان دهنده یک تصویر کلی از مقاومت اربابان حتی تبانی دستگاه های دولتی در قبال مسئله اصلاحات ارضی در آذربایجان است.