Abstract:
اهتمام به فضایل به عنوان راهبردهایی اصیل در مسیر صعود مادی و معنوی بشر محسوب می شود و آرمان اخلاق مند کردن اعضای جامعه، از دغدغه های دیرین متفکران در حوزه اجتماعی دین بوده است. بازخوانی نهج البلاغه با هدف استخراج اندیشه های تاثیرگذار اخلاقی به مثابه راهنمای اخلاق اجتماعی مسلمانان هدف اصلی این نوشتار می باشد. امروزه تغییر الگوهای جدید زندگی اجتماعی و بروز مشکلات متعدد در حوزه اخلاق اجتماعی، زمینه اهتمام فزون تر به این مقوله را فراهم آورده است. در این بررسی، از رهگذر استقصای آموزه های علوی در مجموعه گران سنگ نهج البلاغه، ابتدا نگره حضرت نسبت به «اخلاق» و «اجتماع» مورد مداقه قرار گرفته و سپس پر بسامدترین مصادیق ارزش های اخلاقی در حوزه اجتماع، استخراج و تبیین شده است. راست گویی، خویشتن داری، بخشندگی، آینده نگری، شکیبایی و حقوق مداری از مهم ترین خصوصیات اخلاقی به شمار می آیند که در این نوشتار مورد توجه قرار گرفته است.اهتمام به فضایل به عنوان راهبردهایی اصیل در مسیر صعود مادی و معنوی بشر محسوب می‌شود و آرمان اخلاق‌مند کردن اعضای جامعه، ازدغدغه‌های دیرین متفکران در حوزة اجتماعی دین بوده است. بازخوانی نهج‌البلاغه با هدف استخراج اندیشه‌های تاثیرگذار اخلاقی به مثابه راهنمای اخلاق اجتماعی مسلمانان هدف اصلی این نوشتار می‌باشد. امروزه تغییر الگوهای جدید زندگی اجتماعی و بروز مشکلات متعدد در حوزة اخلاق اجتماعی، زمینة اهتمام فزون‌تر به این مقوله را فراهم آورده است. در این بررسی، از رهگذر استقصای آموزه‌های علوی در مجموعة گران‌سنگنهج البلاغه، ابتدا نگرة حضرت نسبت به «اخلاق» و «اجتماع» مورد مداقه قرار گرفته و سپس پر بسامدترین مصادیق ارزش‌های اخلاقی در حوزة اجتماع، استخراج و تبیین شده است. راست‌گویی، خویشتن‌داری، بخشندگی، آینده نگری، شکیبایی و حقوق مداری از مهم‌ترین خصوصیات اخلاقی به شمار می‌آیند که در این نوشتار مورد توجه قرار گرفته است.معصومان(، به عنوان تبیین کنندگان کلام وحی، در گفتار و رفتار خود شیوه‌هایی را برای انتقال مفاهیم تربیت دینی به کارگیری می‌نمایند که با بررسی احادیث ایشان این شیوه‌ها را، البته در شرایط گوناگون انتقال پیام، می‌توان استخراج و دسته‌بندی نمود.هدف از تدوین این نوشتار استخراج و دسته‌بندی بعضی از شیوه‌های انتقال
Machine summary:
در این بررسی، از رهگذر استقصای آموزه‌های علوی در مجموعة گران‌سنگنهج البلاغه، ابتدا نگرة حضرت نسبت به «اخلاق» و «اجتماع» مورد مداقه قرار گرفته و سپس پر بسامدترین مصادیق ارزش‌های اخلاقی در حوزة اجتماع، استخراج و تبیین شده است.
آرمان اخلاق‌مند کردن اعضای جامعه پیش از آن که به عنوان دغدغه‌ای مشترک میان متفکران اعصار مختلف مطرح گردد، همواره در کتب و اسناد دینی اسلامی به انحای گوناگون مورد توجه بوده و می‌توان اذعان داشت که از ارکان بنیادین در حوزة اجتماعی دین محسوب شده است (آهنگری، 1386، 12).
بر این اساس پاسخ‌گویی به پرسش‌های پژوهشی ذیل مد نظر قرار گرفته است: ـ حضرت علی( چه دیدگاهی نسبت به اجتماع انسانی داشته‌اند؟ ـ حضرت علی( چه دیدگاهی نسبت به موضوع اخلاق داشته‌اند؟ ـ پر بسامدترین مصادیق اخلاق اجتماعی در آموزه‌های نهج‌البلاغه کدام است؟ شایان ذکر است تاکنون مقالاتی با عنوان‌هایی قریب به عنوان مقالة حاضر به چاپ رسیده است: نویسندة مقالة «بسترهای اخلاق اجتماعی از دیدگاه نهج البلاغه» با تأکید بر اصالت فرد و جامعه در دیدگاه حضرت علی( پرداخته شده و به اختصار بسترهای سیاسی و اقتصادی و برخی بسترهای اجتماعی همچون امر به معروف و نهی از منکر مورد اشاره قرار گرفته است؛ لذا مقالة فوق‌الذکر تفاوتی اساسی با محورهای مورد بحث در نوشتار حاضر دارد.
ایشان در فرازهایی به ثمرات اجتماعی تخلق به این ارزش اخلاقی اشاره داشته و می‌فرمایند: «أول عوض الحلیم من حلمه أن الناس أنصاره علی الجاهل» (کلمات قصار 197)؛ نخستین پاداش خویشتن‌دار از خویشتن‌داری خویش آن است که مردمان در برابر نادانان یاوران او گردند.
(
, 
, 
)
