Abstract:
فرم و محتوا دو مقوله اصلی اثر هنری به شمار میآیند. فرم همان صورت اثری هنری است و معنا و محتوای اثر هنر، چیزی است که مخاطب از اثر هنری برداشت میکند. تاریخ زیباییشناسی شاهد جدال این دو مفهوم بوده و با توجه به رابطه آنها و اهمیت یکی بر دیگری، در برخی اندیشهها و مکتبهای مختلف، بر اساس آن هنر و زیبایی تعریف و تفسیر شده است. بر این اساس، رابطه این دو به رغم آنکه در خارج قابل تفکیک نیستند و این تفکیک تنها ذهنی است، بسیار مهم به نظر میرسد و به اعتراف بسیاری از هنرمندان و فیلسوفان، این دو در یکدیگر تأثیری بسزا دارند، چنانکه هر تغییری در فرم اثر هنری، باعث تغییر در مفهوم آن خواهد شد و مطابقت نداشتن فرم با محتوای مورد نظر هنرمند، بیان محتوایی هنرمند را ناقص و نامفهوم جلوه خواهد داد.مفاهیم مهدوی از جمله مفاهیمی هستند که قابلیت حضور در آثار هنری را دارند. در این نوشتار کوشش شده به روش تحلیل فلسفی با بررسی مفاهیمی چون فرم، معنا و محتوا در اثر هنری، رابطه فرم و محتوا در اثر هنری و سرانجام، مفاهیم مهدوی بررسی شود و در نهایت با ارائه شواهد و دلایل، این مسئله استنباط میشود که با هر فرم و صورتی نمیتوان مضامین مهدوی را در هنر به تصویر کشید و به طور قطع برخی از فرمها قابلیت بیان مضامین مهدوی را ندارند.
Machine summary:
"البته گفتنی است نگارنده به دنبال گسترش تفکر فرمالیستی در هنر نیست و فرم را تنها راه رسیدن به مفهوم و معنای اثر هنری نمیداند؛ بلکه به زعم بسیاری از متفکران، راههای دیگری نیز برای پی بردن به معنا و محتوای اثر هنری وجود دارد، اما در هر صورت فرم اولین و مهمترین این راههاست.
بیان مضامین مهدوی _ و به طور عامتر دینی _ در هنر نیز فرم و صورت خاصی را طلب میکند؛ اما مسئله اینجاست که این فرم و صورت را نمیتوان بیان کرد و مشخص نمود؛ زیرا هنر هنرمند این است که با استفاده از خلاقیت خود فرمی هنری را بسازد و اگر قرار باشد فرم و نحوه پرداخت آن مشخص باشد، دیگر جایی برای خلاقیت اثر هنری باقی نمیماند.
در بیان چگونگی پرداخت مضامین مهدوی و دینی در هنر نیز باید به طور سلبی برخورد کرد؛ بدین معنا که میتوان گفت فرم اثر هنری که قرار است مضامین مهدوی و دینی را بیان کند نباید اینگونه باشد؛ زیرا _ چنانکه گفته شد _ بیان ایجابی در آن احتیاج به خلاقیتی ورای همه خلاقیتهای نوع بشر دارد که این از نوع بشر محال است و با اصل هنر و خلاقیت هنری تضاد دارد.
محدود کردن بیان محتوای مهدوی در یک فرم خاص بدین معنا خواهد بود که دیگر فرمها قابلیت بیان این محتوا را ندارند و چه کسی میتواند چنین ادعای کند؟ زیرا به اندازه هنرمندان و آثار هنری امکان خلق فرم و صورت اثر هنری وجود دارد؛ یعنی هر هنرمندی بر اساس خلاقیتی که دارد میتواند با استفاده از اشکال و رنگهای مختلف مضامین مهدوی را در فرمها بسیار مؤثر بیان کند."