Abstract:
اصولا بین دسترسی به امکانات حمل و نقل و توسعه نواحی شهری ارتباط متقابل و تنگاتنگی وجود دارد. دسترسی مناسب تر، گزینه های بیشتر جابه جایی و کاهش هزینه های حمل و نقل از جمله عوامل موثر در جذابیت و توسعه مناطق است. در نتیجه، ایجاد دسترسی به حمل و نقل عمومی می تواند به عنوان یکی از فرصت های مناسب جهت توسعه و پویایی مناطق شهری و افزایش کیفیت نواحی شهری به شمار آید. این مسئله در شهر تهران از حیث وجود بافت های راکد اقتصادی و همچنین شکاف دیرینه فضایی به لحاظ اجتماعی، اقتصادی و کالبدی بین شمال و جنوب شهر بین شمال و جنوب شهر، حایز اهمیت است. لذا با توجه به گسترش سامانه های حمل و نقل عمومی همچون مترو در شهر تهران، آگاهی از تاثیرات ایستگاه های مترو بر کیفیت محیط مجاور امری ضروری در جهت برنامه ریزی و مکان یابی مناسب آنها و بهره گیری از ظرفیت های بالقوه آن است. از طرفی به کمک بررسی میدانی این موضوع در دو بستر متفاوت شمال و جنوب شهر تهران می توان علاوه بر شناخت تاثیرات و پیامدهای گوناگون ایستگاه های مترو در دو محیط متفاوت، به ارزیابی تاثیر گشایش ایستگاه های متروی تهران بر کاهش شکاف و قطب بندی فضایی بین شمال و جنوب شهر نیز پرداخت. از آنجا که اقدامات نوسازانه دو دهه گذشته در تهران قطب بندی و شکاف دیرینه شمال و جنوب تهران را تعدیل نکرده و عموما به نفع مناطق مرفه شمالی بوده است، فرض این است که مناطق فقیر جنوبی تهران افزایش ارزش بیشتری را به سبب گشایش ایستگاه های مترو نسبت به مناطق شمالی و مرفه تر تجربه می کنند؛ لذا گشایش و توسعه ایستگاه های مترو می تواند سبب پویایی اقتصادی و بهبود کیفیت محیط در مناطق جنوبی و غیر برخوردار تهران شده و در نتیجه به ابزاری جهت تعدیل شکاف شمال و جنوب شهر تهران تبدیل شود. صحت این فرضیات در قالب مطالعات میدانی تغییرات کیفیت محیط در حوزه نفوذ ایستگاه مترو واقع در شمال تهران (ایستگاه دکتر شریعتی) و ایستگاه مترو واقع در جنوب تهران (ایستگاه میدان شهدا)، از طریق سنجش تغییرات شاخص قیمت زمین و مسکن بررسی می شود. روش تحقیق در این پژوهش بررسی میدانی و استفاده از داده های زمین مرجع و تحلیل تطبیقی این داده ها به کمک روش های تحلیل همبستگی آماری و رگرسیون خطی چندجمله ای است. مقایسه تاثیر ایستگاه های مترو بر ارزش املاک مسکونی مجاور در دو بستر متفاوت شمال و جنوب شهر تهران، رشد بیشتری را برای مناطق مرکزی و جنوبی تهران نسبت به مناطق شمالی آن نشان می دهد که حکایت از تعدیل شکاف شمال و جنوب شهر دارد.
Machine summary:
"لذا پژوهش حاضر با هدف آگاهی و شناخت از میزان و نحوة تأثیرگذاری ایستگاههای مترو بر کیفیت محیط مجاور در دو بستر متفاوت شمال و جنوب شهر تهران، به دنبال پاسخگویی به سؤالات زیر است :سؤال اول : کدام یک از نواحی شهر تهران )نواحی شمالی برخوردار یا نواحی جنوبی غیر برخوردار( از فرصتهای ناشی از ایستگاههای مترو، بیشتر بهرهمند شدهاند؟ سؤال دوم : آیا میتوان از گسترش و توسعه ایستگاههای مترو در جهت تعدیل و کاهش شکاف و قطببندی فضایی بین مناطق شمالی و جنوبی تهران، استفاده کرد؟ روششناسی و متدولوژی تحقیق قیمت زمین و مسکن به عنوان یک کالای مرکب و چندبعدیمیتواند متأثر از عوامل مختلفی همچون کیفیت ساختاری مسکن، قابلیت دسترسی به مراکز تجاری و خدمات شهری، تسهیلات رفاهی و محیطی مربوط به ملک و به طور کلی کیفیت محیط در برگیرندة آن، متغیر باشد )Tyrvainen, 1997(.
ب : علل تأثیر فضایی متفاوت ایستگاههای مترو در شمال و جنوب شهر تهران هرچند ایستگاههای مورد مطالعه کارکرد یکسانی از جهت تأمین حمل و نقل عمومی برای حوزههای اطراف خود داشتهاند، اما تأثیرپذیری حوزههای اطراف ایستگاه در شمال و جنوب شهر تهران 65 Vol. 10/No. 27/Winter 2014/Purposeful Development of Metro Stations...
/59-70 26 Purposeful Development of Metro Stations: From Spatial Segregation to Urban Integration in Tehran Metropolis Case Studies: Shari'ati and Shohada Metro Stations Reza Kheyroddin* Amir Forouhar** Javad Imani*** Abstract Urban transportation is one of the most important issues in urban planning and urban design."