Abstract:
خیابانهای تهران بیشک از موثرترین عناصر شهری در تاریخ معاصر ایران طی وقوع انقلاب اسلامی در نیمه قرن چهاردهم شمسی است؛ چه قبل از آن که پرکششترین مکان عمومی برای حضور جوانان در صحنههای انقلاب بود و چه پس از آن که تغییر نگاه ایدئولوژیک کشور، دیدگاه مدیریت شهری به خیابان را نیز متحول نمود :« آن حاشیههای اطراف تهران، آن زاغهنشینها و آن چادرنشینهای اطراف تهران بیشتر مورد نظر باشند تا قسمت شمال شهر؛ توجه به این قشر مستضعف از توجه بر قشر مرفه بیشتر باشد» (امام خمینی، ۱۳۵۸ : ۱۴۴). عمق این تغییرات تا حدی است که در بیرون، ناکامیهای حاصل از ضعف مدیریت شهری به پای دیدگاه ایدئولوژیک نظام نوشته میشود؛ در داخل نیز موفقیت چشمگیری برای دستیابی به آرمانشهر انقلابی به دست نیامده است و خیابان در امالقرای اسلام یعنی تهران1، سهم بسزایی در احساس عدم مطلوبیت از شهر بر عهده دارد.این مقاله در صدد است با بررسی رویکردهای مدیریت شهری تهران طی چهار دهه پس از پیروزی انقلاب اسلامی، سیاستهای مختلف ساماندهی خیابان را مورد تحلیل قرار دهد و منظر خیابانهای تهران پس از انقلاب را قرائت کند.
Machine summary:
"در ۱۳۸۲، طرح تحقیقاتی بررسی عناصر و عوامل مؤثر در شکلگیری سیمای شهری که از سوی مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری معاونت شهرسازی و معماری وزارت مسکن و شهرسازی به دفتر فنی، آموزشی و پژوهشی دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه شهید بهشتی واگذار شده بود، تحویل داده شد؛ راهکارهای ارایه شده در این طرح با نادیدهگرفتن حوزه معنایی شهر، تنها به کالبد توجه کرده است (تصویر۲)؛ در حالیکه مدیریت شهری با شعارهای معنامحور، خیابانها و ساختمانهای متنوع و متعدد را تا زمانیکه در خدمت تحقق ارزشهای انسانی قرار نگیرد مطلوب نمیدانست : "نمیتوان شهری را مطلوب دانست که ساکنین آن در بهترین حالت بسان روباتهای متحرک و بیاحساس و در چارچوب ضوابط مدون تعامل میکنند" (احمدینژاد، ۱۳۸۷ : ۶۵).
در مرحله تهیه طرح «سید امیر منصوری» رویکرد مکانیستی طرح جامع، متعارض بودن اهداف در طول برنامه طرح، کالبدی بودن، آرمانگرایانه بودن و عدم تحققپذیری را سبب بیتوجهی به شرایط فرهنگی، ملی و محلی دانست (منصوری، ۱۳۸۵)؛ همچنین «ناصر براتی» تدوین و ساماندهی ساختار فضایی شهر تهران بدون توجه به مردم و درک آنها از فضای شهری موجود را عامل بیسامانی فضایی تهران معرفی کرد و هشدار داد با اجرا شدن این طرح، مشکلات تهران در آینده نیز همچنان ادامه خواهد یافت (براتی، ۱۳۸۹ : ۹)."