Abstract:
چکیده مقالة حاضر میکوشد ضمن بازخوانی اندیشه و مواضع سیاسی میرزا کوچک خان، به این پرسش اصلی پاسخ دهد که ساختار بینش سیاسی وی از چه مقولههایی تشکیل شده و بر این اساس نظام حکومتی مورد نظر وی چه بوده است؟ روش تحقیق مقاله مطالعات تاریخی و روش گردآوری دادهها کتابخانهای است. یافتههای تحقیق، در بعد داخلی، مؤلفههای عدالتخواهی، استبدادستیزی، و نگرش مذهبی است و در بعد خارجی در ذیل عنوان کلی منافع ملی، مقولههای حفظ تمامیت ارضی، و ملیگرایی است که شکلدهندة بینش سیاسی کوچک خان بوده است. بر اساس این مؤلفهها اینچنین نتیجه میشود که کوچک خان مشروطهخواهی بوده که بر اثر فشار عوامل داخلی و تحولات بینالمللی جمهوریخواه شده است.
Machine summary:
جستارهای سیاسی معاصر، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی سال چهارم ، شمارة اول ، بهار ١٣٩٢، صص ١١١- ١٣١ تبیین نظام حکومتی در بینش سیاسی میرزا کوچک خان جنگلی : از مشروطه خواهی به جمهوری خواهی عباس نعیمی * زاهد غفاری هشجین ** چکیده مقالة حاضر می کوشد ضمن بازخوانی اندیشه و مواضع سیاسی میرزا کوچک خـان ، به این پرسش اصلی پاسخ دهد که ساختار بیـنش سیاسـی وی از چـه مقولـه هـایی تشکیل شده و بر این اساس نظام حکومتی مورد نظر وی چـه بـوده اسـت ؟ روش تحقیق مقاله مطالعـات تـاریخی و روش گـردآوری داده هـا کتـاب خانـه ای اسـت .
منابع متکثری که دربارة مواضع ایدئولوژیک کوچک خان وجـود دارد، در دو طیف کلی تفکیک می شود که از یک سـو وی را جـدایی طلـب و آشـوب گـر معرفی می کند (جهانبانی ، ١٣٤٠: ٢٦٣؛ بهار، ١٣٧١) و از سوی دیگر تصـویری ملـی گـرا و جستارهای سیاسی معاصر، سال چهارم ، شمارة اول ، بهار ١٣٩٢ قانون طلب از وی ارائه می دهد (آشـوری ، ١٣٥١: ٣١٩-٣٢٠؛ فخرایـی ، ١٣٥٧: ٣٣٧؛ کـاتم ، ١٦٠:١٣٥٧؛ شمیم ، ١٣٧٤: ٦٠٠؛ روشار، ١٣٧٤: ٨).
جستارهای سیاسی معاصر، سال چهارم ، شمارة اول ، بهار ١٣٩٢ کوچک خان طی ارتباط با هیئت اتحاد اسلام بـه همـراه میـرزا علـی خـان دیوسـالار، معروف به سالار فاتح ، راهی مازندران شد تا به برپایی جنبشی مسلحانه اقدام کند؛ لیکن بـه واسطة تشخیص مناسب بودن گیلان نزد حشمت الاطباء به لاهیجان شتافت و به کمک حاج احمد کسمایی عملیات چریکی خود را در جنگل های گیلان آغاز کرد.