Abstract:
رتبه تولد یکی از مفاهیم مهم در حوزهی شخصیت است که برای اولین بار توسط آلفرد آدلر در سال ١٩٠٨ معرفی شد. به نظر آدلر و طرفداران رویکرد آدلر رتبه ی تولد تاثیر بسزایی در ساخت سبک زندگی دارد. رتبه ی تولد نسبت به سایر مفاهیم در نظریه ی آدلر پژوهش های بیشتری را برانگیخته است . برخی از این پژوهش ها تاییدکننده ی نظر آدلر مبنی بر تاثیر رتبه ی تولد در ساختار شخصیتی افراد بوده و برخی دیگر این نظر را رد و یا تاثیر آن را بسیار ناچیز گزارش نموده اند. همین تناقض در نتایج پژوهش ها سبب شده که این موضوع یعنی ترتیب تولد و تاثیر آن بر شخصیت بارها و بارها توسط پژوهشگران متعدد در جوامع گوناگون تکرار شود. بر اساس جست و جوهای محققان، در ایران پژوهش های بسیار اندکی در این زمینه انجام شده که هیچ کدام شخصیت را بر اساس ترتیب تولد مطالعه نکرده اند. هدف پژوهش حاضر اثبات تاثیرپذیری شخصیت افراد از محیط رشد و به ویژه از رتبه ی تولد آنها بود. پژوهش حاضر، به عنوان یک پژوهش توصیفی از روش علی -مقایسه ای برای مقایسه ی اثرات سه رتبه ی تولد (اول ، وسط و آخر) بر شخصیت استفاده کرده است . مهم ترین سوال تحقیق آن بود که آیا دانشجویان با رتبه های تولدی اول ، وسط و آخر از نظر پنج شاخص و سی مقیاس آزمون نئو با هم تفاوت دارند. اعضای گروه نمونه ، ٧٥ نفر از دانشجویان دانشگاه های تهران بودند که به مقیاس سنجش ویژگی های شخصیتی نئو (٢٤٠ سوالی ) پاسخ دادند. تحلیل یافته ها از طریق تحلیل واریانس چند متغیری (MANOVA) نشان داد که در سه شاخص انعطاف پذیری ، توافق و وجدانی بودن و در پانزده مقیاس پرخاشگری ، افسردگی ، کمرویی ، گروه گرایی ، هیجان خواهی ، تخیل ، زیباپسندی ، احساسات ، اعمال ، عقاید، اعتماد، رکگویی ، وظیفه شناسی ، توفیق گرایی و خودکنترلی در آزمون نئو، بین میانگین های سه رتبه ی تولد تفاوت معناداری وجود دارد. این یافته با نظریه ی آدلر و پژوهش هایی که تاییدکنندهی اثر ترتیب تولد بر شخصیت بوده اند، همسو است .
Machine summary:
تحلیل یافته ها از طریق تحلیل واریانس چند متغیری (MANOVA) نشان داد که در سه شاخص انعطاف پذیری ، توافق و وجدانی بودن و در پانزده مقیاس پرخاشگری ، افسردگی ، کمرویی ، گروه گرایی ، هیجان خواهی ، تخیل ، زیباپسندی ، احساسات ، اعمال ، عقاید، اعتماد، رکگویی ، وظیفه شناسی ، توفیق گرایی و خودکنترلی در آزمون نئو، بین میانگین های سه رتبه ی تولد تفاوت معناداری وجود دارد.
برخی از ویژگی هایی که آدلر برای کودکان با رتبه های تولدی مختلف توصیف نموده است ، به شرح زیر هستند: به اعتقاد آدلر، فرزند اول معمولا تا زمانی که فرزند دوم به دنیا نیامده است بسیار نازپرورده و مورد توجه والدین است ، اما به محض تولد فرزند دوم احساس عزل می کند و ممکن است رفتارهای مشکل داری را از خود نشان دهد.
(رجوع شود به تصویر صفحه) جدول شماره ١ بیانگر این نکته است که بین میانگین های سه گروه مورد مقایسه یعنی رتبه های تولدی اول ، وسط و آخر در شاخص ها و مقیاسهای آزمون نئو تفاوت های معناداری وجود دارد.
Personality, birth order and attachment styles as related to various types of jealousy.
Personality and birth order in large families.
Birth order and its relationship to depression, anxiety, and self-concept test scores in children.
Psychological birth order and the BASIS-A Inventory.
An attempted replication of the relationships between birth order and personality.
Birth order, personality, and religion: A study among young adults from a three-sibling family.