Abstract:
این مقاله به مسئلة عمومی کردن علم در مجلههای علمی عمومی ایرانی میپردازد. با آنکه مدت زیادی است این قبیل مجلهها در ایران منتشر میشوند اما هنوز بهعنوان مقولهای ارتباطاتی در این حوزه مورد مطالعه واقع نشدهاند. مقالة حاضر با توجه به نقش مجلههای مذکور در انتشار اطلاعات و درک علمی در حوزة عمومی بر زبان بهکاررفته در تولید متون علمی عمومی ایرانی، تمرکز و معیارهایی را برای مناسب کردن زبان این مجلهها در راستای افزایش درک عامه از علم شناسایی کرده است. برای دستیابی به این معیارها، از محتوای نظری دو نظریة کنشگر ـ شبکه و علم تعاملی استفاده شده و هفت معیار به دایرة شناخت درآمده است. اهمیت شناخت این معیارها در آن است که ابزاری را برای کاربرد در مجلههای علمی عمومی بهمنظور ارائة روشهای ارتباطات مؤثر محتواهای علمی با عموم فراهم میکند. در این مقاله با توضیح معیارهای زبان ایدهآل یا نگارش متون علمی عمومی، روش برقراری ارتباطات عمومی علم مؤثر توضیح داده شده تا این معیارها از وضعیت انتزاعی بیرون آمده و عملیاتی و اجرایی شوند.
Machine summary:
مقالة حاضر با توجه به نقش مجلههای مذکور در انتشار اطلاعات و درک علمی در حوزة عمومی بر زبان بهکاررفته در تولید متون علمی عمومی ایرانی، تمرکز و معیارهایی را برای مناسب کردن زبان این مجلهها در راستای افزایش درک عامه از علم شناسایی کرده است.
این مقاله و نتایج پژوهشهای نویسندگان آن نشان میدهد اگر متون علمی عمومی تولیدشده در رسانهها بر اساس معیارهای نگارش متون علمی برای افزایش درک عامه از علم تولید شوند، فرایند ارتباطات مؤثری بین این متون و مخاطبانشان برقرار میشود.
چارچوب نظری: لزوم ساخت زبانی مناسب برای افزایش سواد علمی مخاطبان در این مقاله مفهوم فراخواندن مخاطبان از سوی متون علمی عمومی بهعنوان ابزار تعیینکنندة تناسب ساخت زبانی این متون و برقراری ارتباطات عمومی علم مؤثر معرفی شده است.
زیرا ماهیت ساختهای زبانی، در ویژگیهای محتوایی رسانههای ایرانی نهفته است و اگر این رسانهها بتوانند متون علمی عمومی را با ساخت زبانی مناسبی تولید کنند، در اینصورت میتوانند موجب افزایش سواد علمی مخاطبان خود شوند.
به این ترتیب برای تحلیل توانایی مجلههای علمی عمومی ایرانی در افزایش میزان سواد علمی مخاطبان از دو روش تحلیلمحتوای آشکار (محتوای مرئی و ظاهری) و پنهان (معنای نامشهود) استفاده شده است.
در تحلیلمحتوای پنهان، ارزیابی کلی محققان دربارة اینکه متن علمی عمومی مورد تحلیل تا چه حد مختصات لازم برای افزایش سواد علمی مخاطب را دارد، ارائه و سعی میشود تا معانی نهفتة این متون درک شود.
نتایج تحلیلمحتوا نشان میدهند آثار و پیوندهای اجتماعی علم بهعنوان سومین بعد سواد علمی در 24/22 درصد متون منتشرشده در مجلههای علمی عمومی ایرانی بازنمایی شده است.