Abstract:
چکیده اهمیت و نقش چشمگیر گفتمان رسانهها بهطور عام و مطبوعات بهطور خاص بر آگاهیبخشی و همچنین جهتدهی و شکلدهی به افکارعمومی بر کسی پوشیده نیست. در فصل دوم قانون مطبوعات که به رسالت مطبوعات مربوط است، یکی از آن رسالتها عبارت است از «روشن ساختن افکارعمومی و بالا بردن سطح معلومات و دانش مردم». در این مقاله به بررسی میزان آگاهیبخشی، صراحت در بیان یا بالعکس پوشیدهگویی در پارهای از متون مطبوعاتی در چارچوب تحلیل گفتمان انتقادی فرکلاف پرداخته شده است. ساختارهای گفتمانمدار این متون عبارتاند از: نامگذاری و ارجاع، استعاره، کنایه و مجاز. بررسی دادههای نوشتار حاضر حاکی از این مطلب است که کاربرد سه مؤلفة استعاره، کنایه و مجاز در متون، به صراحت نداشتن و پوشیدهگویی میانجامد. مؤلفة نامگذاری و ارجاع با توجه به نحوة کاربرد میتواند منجر به صراحت یا بالعکس پوشیدهگویی شود و اینکه روزنامهها بر اساس دیدگاهها، ایدئولوژیها و اهداف مورد نظر خود، به توصیف رویداد پرداختهاند.
Machine summary:
در این مقاله به بررسی میزان آگاهیبخشی، صراحت در بیان یا بالعکس پوشیدهگویی در پارهای از متون مطبوعاتی در چارچوب تحلیل گفتمان انتقادی فرکلاف پرداخته شده است.
انگیزه در این نوشتار از چهار مؤلفة «نامگذاری و ارجاع،<FootNote No="70" Text=" Naming and Reference"/> استعاره،<FootNote No="71" Text=" Metaphor"/> کنایه<FootNote No="72" Text=" Irony"/> و مجاز<FootNote No="73" Text=" Metonymy"/>» مطرحشده در رویکرد تحلیل گفتمان انتقادی فرکلاف (1995، الف و ب) بهره گرفته شده است تا تأثیر بهکارگیری این مؤلفهها در میزان صراحت یا پوشیدهگویی متون مطبوعاتی نشان داده شود.
نمونههایی از موارد ارجاعی غیرصریح و دارای ابهام در متون دو گروه (رجوع شود به تصویر صفحه) همانطور که در جدول (1) مشاهده میشود میزان عدم صراحت و پوشیدهگویی از جنبة نامگذاری و ارجاع در روزنامههای محافظهکار به مراتب بسیار بیشتر و چشمگیرتر از گروه اصلاحطلب است.
» در روزنامههای گروه محافظهکار علاوه بر کاربرد اصطلاحات و تعابیری از حوزة جنگ، اصطلاحاتی از حوزههای دیگر نیز بهکار رفته است که به چند نمونه اشاره میشود: روزنامة کیهان (2/2/78): «متأسفانه آفتی که مدتی است فرهنگ کشور ما را تهدید میکند، اسارت در چنگال بازیهای جناحی است و....
در مواردی که نویسنده نخواسته یا نتوانسته بهطور مستقیم به موضوع یا رویدادی اشاره کند از کنایه بهره برده است، بدین طریق علاوه بر اینکه منظور خود را (حداقل به مخاطب یا مخاطبان خاص مورد نظرش) میرساند، بهطور آشکار نیز چیزی بیان نکرده است.
در تمامی این موارد مشاهده میشود که مجاز به پوشیدهگویی و عدم صراحت میانجامد، یعنی نویسنده در مواردی که نخواسته یا نتوانسته به فرد، گروه یا موضوعی اشارة مستقیم کند از مجاز بهره گرفته است.
A Thesis, Islamic Azad University of Shiraz Wodak, Ruth, Michael Mayer, (2001).