Abstract:
تعیین چشم انداز و طراحی افق های روشن برای رشد و تعالی، نخستین و پایه ای ترین گام در جهت تدوین معماری مطلوب هر سازمان و نهاد است. به رغم تلاش های فراوان در عرصه دستیابی به جایگاه مطلوب دانشگاه در کشور اسلامی ما و نیز بحث اسلامی سازی این نهاد مقدس، هنوز به نحو مطلوب به ترسیم چشم انداز این نهاد بر مبنای آموزه های اسلامی پرداخته نشده است. لذا در مقاله حاضر تلاش شده تا با مروری بر سرفصل های مفهوم شناسی چشم انداز و دانشگاه اسلامی، ویژگی های بارز دانشگاه اسلامی و شاخص های چشم انداز دانشگاه اسلامی به تبیین این موضوع پرداخته شود و با تحلیل و بررسی آیات قرآن کریم و همچنین روایات اهل بیت علیهم السلام و استنباط از این آموزه ها، چشم انداز و سیمای شایسته این نهاد ترسیم شود. پژوهش حاضر، دانشگاه اسلامی را نهادی با پنج مشخصه ذاتی یا مولفه بنیادین هویت علمی، جهت گیری دینی، توانمندی پژوهشی، کارآمدی برای جامعه و رضایت محوری معرفی می کند و با طراحی چشم انداز مطلوب آن که این چشم انداز متشکل از شاخص های دانایی، توانایی، نیکویی و زیبایی است، به الگوسازی و ترسیم پیکر و چارچوب اسلامی اش پرداخته است.
Machine summary:
در کشور اسلامی ما، پس از مطرح شـدن بحـث اسـلامی شـدن دانشـگاه ، ایـن ضـرورت بـا نگـاه درون دینی تلفیق شده است و این مسأله مطرح گردید که اصولا بر مبنای آموزه های اسلامی، ایـن نهـاد را در چه قالبی ـ هم از لحاظ معنا و باطن و هم از لحاظ ظواهر و شـعائر و سـاختار بیرونـی ـ مـی تـوان مطلوب دانست تا ضامن بالندگی باشد و دیگر اینکه دستیابی به این جایگاه آرمانی از چه طریقی میسـر خواهد بود؟ بررسی ها نشان میدهد که متأسفانه به رغم اهمیت این موضوع ، تحقیقات توصیفی زیـادی در مورد ترسیم چشم انداز دانشگاه اسلامی، انجام نشده است ، بلکه اغلب تحقیقات در این زمینـه ، سـعی در تبیین دیدگاه ها، موانع و چالش های پیش روی و احیانأ راهکارهای تحقق دانشگاه اسلامی داشـته انـد و دیدگاه ها پیرامون این جنبۀ مهم از بحث اسلامی شدن دانشگاه ، به صورت کلی و گـذرا مطـرح شـده است که در زیر به برخی از آنها اشاره میشود.
لذا لازم و ضـروری اسـت اولین شاخص چشم انداز دانشگاه اسلامی با الهام از آموزه های اسـلامی، صـبغۀ الهـی داشـته باشـد و در تمامی ابعاد و ارکان ، مزین به ارزش والای دانایی باشد و برای تحقق آرمان متعالی شدن ، نـه تنهـا بایـد عملکردش مبتنی بر دانایی باشد، بلکه باید خود به عنـوان سرچشـمۀ دانـایی، بـا خلـق فرهنـگ خـرد جمعی، جریان مستحکمی از دانش و حکمت را در جامعه پدید آورد.