Abstract:
ورود مدرنیسم با فرضیة زیربنایی نسبیت به مجموعة ادبیات داستانی ایـران، شک به اسطورهها و دوبارهخوانی آنها را در پی داشته است . ایـن ادبیـات، بـا شاخص شکگرایی ، قاعدهگریزی و هنجارافزایی ، همه چیز را فرومی ریـزد و از نو می سازد و این گونه اسطورهها فردی می شوند و در جریان این فردیشدن، عنـصر تقابـل ، بیـشترین سـهم را دارد. نویـسندة داسـتانهـای مـدرن، بـا کنارهم نهادن سنت و تجدد، اسطوره و مدرنیسم و در یک کلام، کهنه و نو و ایجاد تقابل میان این دو، خواهـان بهترخـوانی ایـن مفـاهیم اسـت و از ایـن رهگذر، باورهای جدید خویش را به تصویر می کشد و این رویکردی است کـه گلشیری در مجموعة آثار خویش از آن بهره می جوید. اما در مجموع، چنـین به نظر می رسد که با تمام انتقادهایی که غالب ادبیات مدرن از اسـطوره دارد، در نقطة مشترک استعاره و نمادپردازی، توجه به زمان درونـی و در مجمـوع ذهن گرایی ، از اسطوره سود می جوید.
Machine summary:
"برای مثال ، توصـیف فـضای کهنـة خانـة پـدری و محلـة قـدیمی در ابتـدای جـن نامـه و تـصویر مـتن ادبـی کهنـه ای کـه در ذهـن یـک معلـم ادبیـات نقـش بـسته در بـرة گمشدة راعی ، و نیـز بهـره گیـری از بیـان کهنـه و شـعرگونه در پیکـرة زنـدگی مـدرن ، در ایــن دو اثــر، جزئیــاتی اســت کــه ذهــن را بــه طــرح اصــلی داســتان ، کــه بــه نظــر می رسد تقابـل کهنـه و نـو اسـت ، مـی کـشاند.
تکنیک کهنه سازی فضا، بـا بـه تصویرکـشیدن دنیـای جنیـان ایـن بـار نیـز رعایـت مـی شـود و بـاز عنـصر تقابـل کـه همـواره موردعلاقـة گلـشیری است ، در جهـان کهنـة اجنـه و دنیـای مـدرن ، نقـش خـویش را ایفـا مـی کنـد.
صلاحی پس از کشته شدن همسرش (عنصر مادینه اش ) به این نتیجـه مـی رسـد کـه مـردم بـا اسـطوره هایـشان مـی زینـد و ایـن باورهـا هـیچ جایگزینی ندارند و با مرگـشان انـسان هـا نیـز خواهنـد مـرد: «امـا حـالا بـه مـن یکـی بفرمائیــد، جــای آن آداب ، مــثلا آداب تخلیــه چــی مــی گذاریــد؟» (همــان : ٧٦).
ایـن تقابل در جن نامة گلـشیری بـه سـود اسـطوره هـا تمـام مـی شـود و در در ولایـت هـوا به ضرر آن ؛ هرچند در داستان در ولایت هوا هم وغم اصـلی ، اسـطوره نیـست ؛ غـم ، غـم اجتماعی است اسطوره خیز که هر نوع پلیدی را در جایگاه باور، به خویش راه مـی دهـد، تقدس می بخشد و ماندگار می کند؛ همان جریانی که در معصوم های گلشیری نیز شـاهد آن هستیم ."