Abstract:
ایران از بزرگ ترین تولیدکنندگان و صادرکنندگان خرما در جهان به شمارمی آید. با توجه به اهمیت صادرات خرمای ایران و سهم حدود 14 درصدی آن در صادرات کشاورزی، در این مطالعه مزیت نسبی صادرات خرمای ایران در مقابل رقبای بزرگ جهانی و ارتباط بلندمدت مزیت صادراتی ایران در بازارهای جهانی و میزان تولید خرما در ایران و سایر کشورهای رقیب، با استفاده از آزمون جوهانسون و الگوهای تصحیح خطای برداری (VECM) برای دوره زمانی 1996-2008 بررسی شد. نتایج مطالعه نشان داد که اثر شوک های ناگهانی بر میزان شاخص مزیت صادراتی در طی حدود 5/1 دوره تعدیل خواهد شد که نسبت به سایر کشورها فاصله زمان کو تاه تری خواهد بود. نتایج این مطالعه همچنین نشان داد که هرچند با افزایش تولیدات داخلی در بلندمدت، میزان مزیت صادراتی ایران افزایش داشته است، کشور تونس، کشوری بوده که بیشترین مزیت نسبی را در بازارهای جهانی داشته و همچنین بیشترین ارتباط بلندمدت بین تولید و مزیت صادراتی را در بازارهای جهانی به خود اختصاص داده است. این در حالی می باشد که ایران رتبه پنجم را در بازارهای جهانی کسب کرده است. عراق، الجزایر و امریکا از دیگر رقبایی هستند که انطباق بیشتری بین تولید و مزیت صادراتی خرما نسبت به ایران داشته اند. لذا باتوجه به اینکه افزایش توان تولیدی در داخل می تواند در بلندمدت مزیت صادراتی مناسب تری را در بازارهای جهانی به وجود آورد، لازم است تا به انطباق بیشتر تولیدات داخلی و مزیت صادراتی خرمای ایران در مقابل رقبای بزرگی همچون تونس توجه شود.
Machine summary:
با توجه به اهمیت صادرات خرمای ایران و سهم حدود ١٤درصدی آن در صادرات کشاورزی، در این مطالعه مزیت نسبی صادرات خرمای ایران در مقابل رقبای بزرگ جهانی و ارتباط بلندمدت مزیت صادراتی ایران دربازارهای جهانی و میزان تولید خرما در ایران و سایر کشورهای رقیب ، با استفاده از آزمون جوهانسون و الگوهای تصحیح خطای برداری (VECM)برای دوره زمانی ١٩٩٦-٢٠٠٨بررسی شد.
در مطالعات داخلی نیز سلامی و پیش بهار (١٣٨٠)وجود یا نبود مزیت نسبی گروهی از محصولات باغی و زراعی کشور و چگونگی واکنش ساختار صادراتی ایران در برابر تغییرات ساختار صادراتی جهان و کشورهای خاورمیانه طی سال های ١٣٦٨-١٣٧٨ را بررسی کردند ونشان دادند که به دلیل مجموعه سیاست های تجاری کشور و رفتار تولیدکنندگان و صادرکنندگان ، موقعیت رقابتی محصولات کشاورزی ایران در بازارهای جهانی تضعیف شده است .
همان گونه که از این جدول مشخص است ، میانگین شاخص مزیت نسبی آشکار شده برای تونس از سایر کشورها بسیار بالاتر بوده و پس از تونس ، عراق بیشترین میانگین مزیت صادراتی را طی سال های مورد بررسی داشته است .
خلاصۀ نتایج مزیت نسبی آشکار شده خرما (به تصویر صفحه مراجعه شود ) برآورد شاخص های مزیت نسبی صادراتی متقارن (جدول ٢) برای ایران و کشورهای رقیب بیانگر آن است ایران همواره مزیت نسبی بالایی در بازارهای جهانی داشته ، هرچند از این نظر وضعیت کشور تونس مناسب تر بوده است .
باتوجه به این نتایج ، ارتباط بین میزان تولید و مزیت صادراتی جز در امارات در مورد سایر کشورهای مورد بررسی از جمله ایران مثبت و معنیدار بوده است .