Abstract:
مهاجرت ترکان سلجوقی و تشکیل اولین حکومت با منشاء ایلی، سرآغاز تحولات شگرف در تاریخ و فرهنگ ایران زمین بود. ترکمانان عراقی، طلایه داران این مهاجرت، به دلیل نفوذشان در منطقه عراق عجم به عراقی مشهور شدند. ماهیت و ریشه های نژادی این گروه و ارتباطشان با سلاجقه از دو دیدگاه قابل بررسی است. گروهی از مورخان آنان را از اتباع اسرائیل، پسر سلجوق، میدانند که پس از اسارت او به دست محمود غزنوی به ایران مهاجرت کردند ولی این پژوهش با استناد به منابع، به چند دلیل، این نظریه را تایید نمیکند و آنان را شاخه ای از سلاجقه میداند. از سوی دیگر، اقدامات حکومت غزنویان و بعدها سیاست حکومت سلجوقیان، چه پیش از ورود به ایران و چه بعد از به دست گرفتن قدرت برای مهار این ترکمانان فراز و نشیب های معناداری دارد. که میتوان آن را به سه مرحله بی طرف در قبال اقدامات آنان، اتحاد موقتی با آنان و سرکوب آنان مورد بررسی قرار داد.
Migration of Seljuq Turks and formation of the first government with a tribal origin was the preface of outstanding changes in the culture of Iran. Iraqi Turkmens as pioneers of this migration because of penetration in non-Arab regions of Iraq were known as Iraqis. The nature and ethnic roots of this groups and their relationship with Seljuqs can be investigated from two different perspectives: A group of historians know them as Israel citizens who were authorized by the son of Seljuq and migrated to Iran after he was captured by Mohammad Ghaznavid. The present article referring to available sources does not approve this theory and considers them as a branch of Seljuqs. From another perspective، actions Ghaznavids performed to restrain them and the policy Seljuqs later applied for Turkmens، not only before their arrival to Iran but also after their seizing power in Iran، experienced meaningful ups and downs. Such actions can be divided into three steps: neutral state against them، temporary alliance with them and repressive state against them.
Machine summary:
دستگیری اسرائیل، سرآغاز جنبش ترکمانان درباره زمان دستگیری ارسلان اسرائیل به دست سلطان محمود غزنوی، دو روایت مختلف وجود دارد که مسئله حرکت دسته های ترکمانان عراقی را به داخل ایران تحت الشعاع قرار میدهد؛ روایت اول: سلطان محمود با ایلک خان قرارداد دوستی و اتحاد امضا کرد و رسولی نزد سلجوقیان فرستاد و اسرائیل این دعوت را پذیرفت.
قتلمش بعد از مرگ پدرش در اسارت، به بخارا میرود و ماجرای پدرش را برای عموها و داییهایش می گوید و متوجه می شود که خود آنان طالب ملک شده اند به خونخواهی برادر مستعد شدند و منتظر فرصت، کسی به طرف سلطان محمود فرستاده اند با این پیغام که «ما را مردم، حواشی و مواشی بسیار است و ازدحام و انبوهی گروه، موضع بارح و مراعی بر ما تنگ شده و از سلطان خواستند که دستوری دهد تا از آب جیحون بگذرند و به خراسان میان نسا و باورد مقام سازند» (نیشابوری، 1332: 13؛ مستوفی، 1362: 427)، که این موضوع در سال 416 هـ .
ق/ 1025م وارد ایران شدند و بعدها موجب ناامنی گردیدند در منابع سلجوقی، اشاره نشده که بعد از دستگیری اسرائیل اتباع او شورشی کرده باشند و ابن اثیر به اشتباه، سال دستگیری اسرائیل را با سرکوب ترکمانان عراقی یکی و همزمان دانسته است.
ق /1025م وارد ایران کرد سران اصلی ترکمانان عراقی بودند که در حوادث بعد از آن در منابع این دوران اقدامات و کارهای آنان بازتاب داشته است.